استفاده از سیستمهای لولهکشی امروزه در بسیاری از صنایع رواج بسیار زیادی پیدا کرده و با استفاده از لوله و اتصالات مختلف که میتوانند از جنس مواد فلزی، پلیمری، پلاستیکی و … باشند میتوان سیالات مختلف را از نقطهای به نقطهای دیگر انتقال داد. اتصالات از مهمترین تجهیزات مورد استفاده در سیستمهای لولهکشی هستند که میتوانند برای تغییر مسیر، افزایش و کاهش سایز خطوط انتقال، بستن انتهای خطوط جریان سیالات و … به کار میروند. امروزه انواع مختلفی از اتصالات در دسترس هستند و هرکدام از آنها میتوانند کاربردها و قابلیتهای متعددی داشته باشند. اتصالات پایپینگ یا فیتینگ (Fittings) از جمله انواع اتصالات کاربردی هستند که انواع مختلفی داشته و میتوانند در بخشهای مختلف سیستمهای لولهکشی به کار بروند. در ادامه مطلب به بررسی انواع اتصالات پایپینگ و کاربردهای آنها پرداخته میرود.
اتصالات پایپینگ چیست؟
در حقیقت میتوان گفت اتصالات به تجهیزاتی گفته میشوند که میتوانند لولههای مختلف را با اهداف متفاوتی به هم متصل نمایند. برای مواردی همچون انشعاب گیری، تغییر مسیر، بستن خطوط، تغییر سایز و … نیاز به استفاده اتصالات خواهد بود. اتصالات پایپینگ میتوانند با توجه به نوع اتصال (جوشی، سوکتی، دنده ای)، میزان فشار کاری، نوع استانداردها و … انواع مختلفی داشته باشند.
انواع اتصالات پایپینگ
همانطور که گفته شد اتصالات پایپینگ میتوانند بر اساس فاکتورها و پارامترهای مختلفی دستهبندی شوند و هرکدام همانند لوله و اتصالات upvc کاربردهای متعددی داشته باشند. رایجترین دستهبندی اتصالات، کاربردهای آنها است که بر این اساس به 4 دسته اصلی تقسیم میشوند که شامل اتصالات تغییر جهت (Changing Direction)، اتصالات تغییر قطر (Changing Diameter)، اتصالات انشعاب گیری (Make Branch) و اتصالات آببند دائم (Permanent Sealing) هستند.
اتصالات تغییر جهت (Changing Direction)
همانطور که از نام آنها مشخص است این نوع از اتصالات به منظور تغییر جهت در مسیر جریان سیالات به کار میرود. ممکن است در مسیر لولهکشیهای صنعتی و غیر صنعتی نیاز به تغییر ارتفاع، تغییر جهت، تغییر شیب و … باشد و در این حالت باید از اتصالات پایپینگ تغیر جهت استفاده کرد. از جمله رایجترین اتصالات تغییر جهت میتوان موارد زیر را عنوان کرد:
- اتصالات زانویی (Elbow) که وظیفه تغییر جهت و ارتفاع لولهها را بر عهده دارند و میتوانند در زوایای مختلفی همچون 45 درجه، 90 درجه و … وجود داشته باشند و عامل اصلی انعطافپذیری سیستمهای لولهکشی هستند.
- اتصالات برگردان (Return) که وظیفه آنها بازگرداندن جهت جریان سیالات است و از اتصال دو زانویی به هم ساخته میشوند.
- از دیگر اتصالات پایپینگ تغییر جهت میتوان به اتصالات خم (Bend) اشاره کرد که در اصل یک قطعه بوده و وظیفه آن اتصال و تغییر جهت است و میتواند به دو روش سرد و گرم خم شود.
- اتصالات فارسی بر (Mitered Elbow) که کاربرد آن مشابه اتصالات زانویی است و برای شرایطی که نیاز به زاویه چرخش بیشتر باشد استفاده میرود. این اتصالات در حقیقت از چند قطعه ساخته میرود و نمیتواند در فشارهای بالا کاربرد داشته باشد.
اتصالات تغییر قطر (Changing Diameter)
از دیگر اتصالات پایپینگ که وظیفه اصلی آنها تغییر قطر در سیستمهای لولهکشی است میتوان به اتصالات تغییر قطر اشاره کرد. در زمان استفاده از اتصالات خصوصاً در سیستمهای لولهکشی صنعتی میتوان از انواع ساپورت در پایپینگ به منظور کاهش تنشها و کاهش اثرات مخرب عوامل محیطی استفاده میرود. رایجترین اتصالات تغییر قطر اتصالات کاهنده هستند.
- اتصالات کاهنده (Reducer) که میتوانند در دو نوع کاهنده هممرکز و کاهنده غیر هممرکز وجود داشته باشند و کاربرد اصلی آنها کاهش قطر لولهها در مسیر جریان سیالات است. البته این اتصالات میتوانند در جهت عکس و با هدف افزایش قطر لولهها استفاده شوند.
اتصالات انشعاب گیری (Make Branch)
این اتصالات نیز میتوانند در سیستمهای لولهکشی اصلی و فرعی وجود داشته باشند و وظیفه اصلی آنها انتقال سیالات از لولههای اصلی به لولههای فرعی است. اتصالات انشعاب نیز میتوانند 3 نوع مختلف داشته باشند.
- اتصالات سه راهی که میتوانند به لولههای اصلی متصل شده و انشعابی با سایز پایینتر ایجاد کنند. این اتصالات میتوانند خود به در دسته اصلی سه راهی معادل (Equal TEE) و سه راهی کاهنده (Reduce TEE) تقسیم شوند.
- اتصالات O-let که برای انشعاب گیری از لولههای بیشتر از 2 اینچ کاربرد دارد.
- اتصال بین دو لوله (Pipe to Pipe) که میتوانند دو لوله را بدون وجود قطعهای دیگر به هم متصل کنند هرچند که ضعیفترین نوع اتصالات پایپینگ به شمار میروند.
اتصالات پایپینگ آببند (Permanet Sealing)
این نوع از اتصالات پایپینگ از پرکاربردترین اتصالات به شمار میروند که رایجترین آنها درپوشها (Cap) هستند و برای بستن انتهای لولهها به کار میروند.
قیمت اتصالات پایپینگ
اتصالات پایپینگ همانند لولهها و سایر تجهیزات لولهکشی از تنوع بالایی برخوردارند و قیمت آنها نیز همانند قیمت لوله پی وی سی میتواند به عوامل و فاکتورهای مختلفی بستگی داشته باشند. از مهمترین عوامل مؤثر بر قیمت اتصالات پایپینگ میتوان به نوع اتصالات، جنس اتصالات، تعداد اتصالات، استانداردها و ضمانتنامهها، کاربرد اتصالات، هزینههای حملونقل، هزینههای خط تولید و انرژی، قیمت و نوسانات ارز و … اشاره کرد.
انواع ساپورتهای لولهکشی
همانطور که گفته شد در سیستمهای لولهکشی به منظور کاهش تنشها و اثرات تخریبی محیطی میتوان از ساپورتهای لوله استفاده کرد که در اصل میتوانند به عنوان نوعی اتصالات خارجی کاربرد داشته باشند. از جمله رایجترین انواع ساپورتهای لولهکشی میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
- Resting که تکیهگاهی برای تحمل وزن لولهکشی است
- Hanger که برای مطلق نگهداشتن لوله استفاده میرود
- Anchor که یک ساپورت تخت بوده و از حرکت و دوران لوله در کلیه جهات در اثر حرارت، ارتعاش و غیره جلوگیری میکند.
- Tie که ترکیبی از چند مفتول، میله و … بوده و برای مقید کردن حرکت لولهکشی استفاده میرود
- Dummy Leg که یک قطعه طولی است که برای ساپورت خط به زانویی جوش داده میرود.
- Giude که وسیلهای برای جلوگیری از تغییر مکان جانبی لوله و آزاد گذاشتن آن درحرکت طولی است.
- Shoe که یک قطعه فلزی بوده و به زیر لوله متصل میرود و بر روی فولاد ساپورت قرار خواهد گرفت.
- Saddle که یک اتصال جوشی است و برای لولههایی که نیاز به عایق داشته و در معرض حرکت طولی یا پیچی قرار دارند استفاده میرود.
البته در زمان استفاده از هرکدام از انواع ساپورت ها و … باید به نکات استاندارد ساپورت پایپینگ توجه شود که میتواند شامل استانداردهای ملی ساپورت لوله و تأسیسات، بست لوله، آویز، تکیهگاه و … باشد. انواع ساپورت در پایپینگ نیز همانند انواع اتصالات پایپینگ میتوانند کاربردها و قیمتهای متفاوتی داشته باشند.
جمعبندی نهایی
اتصالات پایپینگ از جمله مهمترین تجهیزات در سیستمهای لولهکشی صنعتی و غیر صنعتی هستند که میتوانند انواع مختلفی همچون اتصالات کاهنده، اتصالات تغییر جهت، اتصالات تغییر قطر و اتصالات آببند داشته باشند و هرکدام از آنها دارای کاربردهای متفاوتی باشند.
در آخر مقاله ای دیگر با عنوان اتصالات پلی پروپیلن محتوایی نوشته ایم که به مشخصات و کاربرد این اتصالات پرداخته ایم ، مطالعه آن خالی از لطف نیست .
