لوله و اتصالات امروزه از کاربردیترین تجهیزات در صنایع مختلف هستند و با توجه به استفادههای متعددی که دارند در انواع مختلفی از نظر جنس، استانداردها، اندازه و … تولید میشوند. انواع واشر که در حقیقت دیسکهای کوچکی هستند و برای پخش شدن بار بین پیچ و مهره مورد استفاده قرار میگیرند از مهمترین تجهیزات در صنایع مختلف خصوصاً سیستمهای لولهکشی میباشند.


هرچند که برای آببندی لولهها در سیستم لولهکشی و برای کنترل نشتی لولهها از گسکتها استفاده میشود اما واشرها برای ایجاد تعادل و عدم باز شدن پیچ و مهرهها به کار میروند. در ادامه مطلب به بررسی کاملتر واشرها و انواع آنها و همچنین کاربردهای آنها پرداخته میشود.
واشر چیست؟
واشرها در اصل به حلقههای نازک و مسطحی گفته میشوند که با داشتن یک سوراخ میتوانند برای محکمتر کردن اتصالات استفاده شوند. انواع واشر میتواند برای جلوگیری از نشتی سیالات نیز استفاده شوند و به جای گسکتها (Gasket) به کار بروند. واشرها همچنین به دلیل حذف اصطکاک و توزیع بار در یک منطقه استفاده میشوند.
امروزه انواع واشرهای مختلف در دسترس هستند و هر کدام از آنها دارای ویژگیها و قابلیتهای منحصربهفردی میباشند و میتوانند هرگونه افزایش فاصله بین سر پیچ و مهره یا بین سر پیچ و جسم بسته شده را جبران نمایند. همچنین واشرهای دندانهدار نیز به قطعه کار و سر پیچ متصل میشوند.
مهمترین کاربرد واشر
زمانی که پیچها وارد اجسام نرمی همچون چوب میشوند احتمال ایجاد شکستی در آنها وجود خواهد داشت و برای جلوگیری از این اتفاق میتوان از انواع واشرها استفاده کرد. همچنین این تجهیزات میتوانند برای ایجاد فاصله در هنگام اتصال اشاره کرد چرا که گاهی پیچها را نمیتوان تا انتها وارد سطح مورد نظر نمود. در حقیقت مهمترین دلایل استفاده از واشرها به شرح زیر هستند:
جذب لرزش
واشرها میتوانند لرزش اتصالات مختلف را جذب کرده و مانع از تولید صدای آنها شوند. واشرهایی که برای جذب لرزش تولید میشوند معمولاً از فلزات تولید نمیشوند و بیشتر از جنس لاستیک و پلاستیک میباشند. در زمان اتصال قطعات مختلف زمانی که یکی از آنها ارتعاش داشته باشد میتوان از واشرها برای جذب ارتعاش و لرزش استفاده کرد.
جلوگیری از ورود مایعات
یکی دیگر از کاربردهای اصلی انواع واشر ممانعت از نفوذ آب و مایعات است. معمولاً در سیستمهای لولهکشی و لوله فاضلاب ساختمان از واشرها به این منظور استفاده میشود. واشرهای آببندی نیز همانند واشرهای ضد ارتعاش معمولاً از مواد نرم و انعطافپذیر ساخته میشوند.


پوشش فضای خالی بین اتصالدهندهها
زمانی که پیچهای بلند در سوراخهای کم عمق وارد میشود یک فضای خالی در پشت اجسام ایجاد میشود که میتواند مشکلاتی ایجاد کند. در این حالت نیز میتوان از واشرها استفاده کرد و فضای خالی را پوشش داد. در اصل انواع واشر میتوانند باعث جلوگیری از لغزش، خوردگی و تولید صدای پیچ و مهرهها شوند و به افزایش طول عمر آنها کمک کنند.
انواع واشر
همانطور که گفته شد امروزه انواع مختلفی از واشرها وجود دارند که میتوانند کاربردهای مختلفی داشته و در لوله و اتصالات گوناگون به کار بروند و واشرها را میتوان همانند انواع تجهیزات و قطعات صنعتی دیگر بر اساس فاکتورها و پارامترهای مختلفی دستهبندی کرد. واشر تخت، واشر لوله، واشر فنری، واشر منحنی، واشر منجید دار، واشر مخروطی، واشر قفلی، واشر گوهای، واشر لب پر، واشر C شکل، واشر مربعی، واشر شانه، واشر کلینگریت، واشر قفل هوا واشر برجسته، واشر سیل کننده و … از جمله رایجترین و کاربردیترین انواع واشرها هستند که میتوانند استفادههای مختلفی داشته و در موقعیتهای مختلفی به کار گرفته شوند. از مهمترین انواع واشرها میتوان موارد زیر را عنوان کرد:
واشرهای تخت
واشرهای تخت از جمله کاربردیترین انواع واشرها هستند که در دو نوع ساده و ضربهگیر وجود دارند و میتوانند برای افزایش استحکام و ایجاد فاصله مناسب در اتصالات به کار بروند و معمولاً از موادی همچون آلومینیوم، ورقهای فلزی نازک و چوب و … ساخته میشوند.
واشر فنری
این واشرها به دلیل داشتن خاصیت فنری به واشر فنری معروفاند و معمولاً برای گرفتن ارتعاشات اتصالات استفاده میشوند. این واشر دارای یک شیار بوده و سطح آن دو قسمت است که یکی بالاتر از دیگری است.
انواع واشر منحنی
واشرهای منحنی در دو جهت میچرخند و یک شکل موج مانند میسازند و معمولاً به عنوان بالشتک و اسپینر استفاده میشوند و از ظرفیت بار و انحراف کافی برخوردار هستند.
واشر منجید دار
واشرهای منجید دار از جمله واشرهایی هستند که از جنس پلیمر تولید میشوند و معمولاً برای عایقبندی لوله خم سرد و خطوط آب استفاده میشوند. این واشرها با نام واشر شیر یا لوله آب نیز شناخته میشوند و در برابر فشار، حرارت، دما، سائیدگی و … مقاومت بالایی دارند و معمولاً برای آببندی بین دو فلنج استفاده میشوند.
واشر بلویل یا واشر مخروطی
واشر بلویل یکی از انواع واشرهای فنری است که و میتواند نیروهای بسیار سنگین را با انحراف کوچک پشتیبانی کند.
واشرهای قفل کننده یا قفلی
واشرهای قفل کننده سه نوع مختلف دارند که شامل واشر قفل کننده دندانه خارجی، دندانه داخلی و واشر قفل کننده گوهای هستند. واشر دندانه داخلی برای کارهایی با فشارهای کم، واشرهای دندانه خارجی برای فشارهای بیشتر و سطح مقطع بالاتر و در نهایت واشر قفل کننده گوهای برای زمانی که شدت ارتعاش بسیار بالا باشد استفاده میشوند.
واشرهای C شکل
واشرهای سی شکل نیز نوعی از واشرهای تخت هستند که در وسط خود یک شکاف دارند که به شکل حرف C انگلیسی است و میتواند بدون برداشتن بستها تعویض شود و کاربردهای مختلفی داشته باشد.
انواع واشر ضد آب
واشرهای ضد آب که با نام واشرهای اتمام نیز شناخته میشوند که به یک پیشخوان تجهیز شدهاند. این واشرها میتوانند در انواع و اشکال مختلفی همچون شناور ۹۰ درجه، فلنج، شناور زاویهای، بدون فلنج، فلنج رول شده وجود داشته باشند و هر کدام از آنها کاربردهای منحصربهفردی دارند.
واشر لب پر
واشرهای لب پر معمولاً به واشرهای تختی گفته میشوند که دارای یک بریدگی در یک طرف خود هستند و از آن در محلهایی که فضای محدودی در دسترس است استفاده میشود.
واشر مربعی
واشرهای مربعی یا چهارگوش نیز میتوانند کاربردهای مختلفی داشته باشند و برای استحکام اتصالات مورد استفاده قرار بگیرند. این واشرها نیز از مواد مختلفی همچون فلزات تولید میشوند.


انواع واشر شانه
واشرهای شانه از جمله واشرهایی هستند که میتوانند از موادی همچون الیاف شیشه، نایلون، فلزات و … ساخته شوند و برای عایقبندی انواع لوله و اتصالات مانند لولههای وینوهیدروپول استفاده شوند
واشرهای کلینگریت
یکی از انواع واشرها که با هدف آببندی و جلوگیری از فرار آب، گاز و مایعات و همچنین توزیع فشار بار و افزایش استحکام اتصالات مختلف به کار برده میشود واشرهای کلینگریت که با نام واشرهای کاغذی نیز شناخته میشوند. این واشرها نسوز بوده و میتوانند در صنایع مختلفی همچون صنایع پتروشیمی، کارخانهها و … کاربردهای مختلفی داشته باشند.
انواع واشر برجسته
این واشر بهگونهای تولید میشود که یک طرف آن برآمده یا برجسته و طرف دیگر آن فرو رفته است به نحوی که پیچ به طور کامل در آن فرو میرود و معمولاً برای اهداف تزئینی و دکوری استفاده میشود.
واشر سیل کننده
از جمله انواع واشرهای پرکاربرد میتوان واشرهای سیل را عنوان کرد که در زیر خود دارای لایهای به نام نئوپرون هستند. واشرهای سیل کننده معمولاً برای آببندی کردن سیستم لولهکشی و ممانعت از ورود آب و هوا در محلهای مختلف استفاده میشوند.
قیمت واشر
هر کدام از انواع واشر فلزی و انواع واشر صنعتی به واسطه ویژگیها، قابلیتها و کاربردهایی که دارند میتوانند از قیمتهای مختلفی برخوردار باشند. قیمت واشرها میتواند تحت تأثیر فاکتورها و پارامترهای مختلفی قرار داشته باشد که مهمترین آنها جنس واشر، کاربردهای واشر، ابعاد و اندازه و ضخامت واشر، برند سازنده و … هستند.
- واشر باید از کیفیت ساخت مناسبی برخوردار باشد و هیچگونه پلیسه و قطعات اضافی در آن وجود نداشته باشد.
مهمترین نکات در خرید واشر
برای خرید واشرها همانند سایر تجهیزات و لوله و اتصالات لازم است که به نکات و عوامل مختلفی توجه شود که مهمترین آنها شامل موارد زیر میباشند:
- ابتدا باید به نوع پروژه و نوع واشر دقت شود و واشرها باید بر اساس نوع پروژه انتخاب شوند
- واشرها باید از ویژگیهای فیزیکی مناسبی برخوردار و در برابر فشار، ضربه، خوردگی و … مقاوم باشند.
- جنس واشر و استانداردهای آن باید مورد توجه قرار بگیرد.
- واشر باید متناسب با نوع استفاده استحکام و مقاومت مناسبی داشته باشد.
- نباید قطعات اضافه یا پلیسهها فلزی در واشر وجود داشته باشند.
- واشرها نباید تیز باشند (بهجز واشرهای چهارگوش)
- قیمت واشرها خصوصاً در تعداد بالا اهمیت بالایی دارد.
- برند تولیدکننده و نوع آبکاری واشر اهمیت بالایی دارد.
- نحوه و فرآیند تولید واشرها همانند فرآیند تولید لوله upvc میتواند در کیفیت و کاربردهای آن مهم باشد
جمعبندی نهایی
واشرها از جمله تجهیزات کاربردی هستند که در صنایع مختلف استفادههای متعددی دارند. واشرها دارای انواع مختلفی بوده و هر کدام از آنها از مواد مختلفی ساختهشده و ویژگیها، قابلیتها و مشخصات منحصربهفردی دارند.