دسترسی به آب از مهمترین و ضروریترین فاکتورهای شهرنشینی است و امروزه با افزایش جمعیت شهرنشین این عامل اهمیت بیشتری نیز پیدا کرده است. در حقیقت طراحی و توزیع لولهکشی آب شهری از جمله تخصصهایی است که مهندسین مکانیک، تأسیسات و عمران باید به آن تسلط داشته باشند. پروژههای توزیع لولهکشی و آبرسانی شهری هزینه و زمان زیادی نیاز دارند و حتماً باید به مسئله طراحی صحیح سیستمهای انتقال و پخش توجه ویژهای داشت. یک پروژه آبرسانی شامل بخشهای مختلفی همچون طراحی تأسیسات ورودی آب به تلمبهخانهها، سیستمهای پمپاژ، طراحی شبکه لوله و خط انتقال آب است. در ادامه مطلب به بررسی کامل طراحی و توزیع لولهکشی آب شهری پرداخته خواهد شد.
سیستمهای انتقال آب چیست و چه اهمیتی دارد؟
انتقال آب از منابع آبی به محل تجمع و اسکان جوامع انسانی همواره اهمیت زیادی در روند و ادامه حیات بشریت داشته است و سیستمهای انتقال آب در اصل سیستمهایی هستند که برای آبیاری، تأمین آب شهری و مصرفی، تولید برق، استفادههای صنعتی و … استفاده میشوند.
سیستمهای انتقال آب میتوانند شامل تأسیساتی همچون سدها، مخازن، مجاری آب، لولههای انتقال آب و پمپهای آب باشند. لزوم انتقال آب و توزیع آب در میان مصرفکنندگان در جوامع شهرنشین امروزی اهمیت بسیار زیادی دارد چرا که بقای حیات، بهداشت، آرامش و آسایش افراد در گرو دسترسی به قرار داد.
وظایف یک شبکه توزیع آب شهری
همانطور که گفته شد طراحی و توزیع لولهکشی آب شهری میتواند برای اهداف مختلفی اجرایی شده و وظایف متعددی داشته باشد. در اصل این سیستمها با رعایت اصول لولهکشی فاضلاب شهری میتوانند برای تأمین آب آشامیدنی مردم شهر، تأمین آب مورد نیاز دستگاههای تأسیسات بهداشتی مثل حمامها، توالتها و …، تأمین آب کارگاههای صنعتی، تأمین آب برای آبیاری شهری، تأمین آب ارگانهای خدماتی مانند آتشنشانی و … به کار گرفته شوند.
یک شبکه آبرسانی شهری استاندارد باید بتواند وظایف و اهداف عنوان شده را از نظر کیفی و کمی مطابق با استانداردها اجرایی کند.
مراحل اصلی آبرسانی
طراحی و توزیع لولهکشی آب شهری مانند هر فرآیند صنعتی دیگر از مراحل مختلفی برخوردار است و نیازمند لوله و اتصالات مربوط به خود است و هر به محاسبات مهندسی شده و تخصصی خود نیازمند است. به صوت کلی آبرسانی شامل 4 مرحله اصلی است که به شرح زیر میباشند:
تعیین مقدار آب مورد نیاز برای منطقه
هر کدام از مناطق شهری شرایط خاص و ویژهای دارد و در طراحی و توزیع لولهکشی باید به تمامی شرایط آن دقت و توجه زیادی داشت. مناطق مختلف شهری ممکن است که مسکونی، تجاری، اداری، صنعتی و حتی ترکیبی از موارد گفته شده باشند که میزان نیاز هر کدام از آنها به آب متفاوت خواهد بود.
طراحی مخزن
در طراحی مخزن نیز لازم است که به مقدار آب مورد نیاز توجه داشت. مخازن آب انواع مختلفی همچون مخازن بتنی، مخازن فلزی، مخازن زمینی، مخازن هوایی و … دارند و برای طراحی دقیق و بهتر آنها لازم است که اطلاعات کامل زمینشناسی، مکانیک خاک و لرزهخیزی در اختیار طراح قرار داشته باشد.
طراحی پمپ
طراحی پمپ نیز از مهمترین مراحل طراحی و توزیع لولهکشی آب شهری است که حتماً باید توسط متخصصین امر صورت بگیرد چرا که امروزه انواع مختلفی از پمپها از نظر جنس، فشار، ابعاد و اندازه، کاربرد و … وجود دارند و هر کدام میتوانند استفادههای متعددی داشته باشند.
بررسی جزئیات طرح
درنهایت و بعد از انجام 3 مرحله اصلی گفته شده طراح باید مواردی مختلفی همچون قطر لوله آب، نوع لوله و اتصالات مورد نیاز در شبکه، جنس تجهیزات به کار رفته، نصب شیرهای فشارشکن و … را بررسی کند.
نکات مهم در طراحی شبکه آبرسانی شهری
همانطور که گفته شد طراحی و توزیع لولهکشی آب شهری یک کار مهندسی و کاملاً تخصصی است و باید حتماً به نکات و پارامترهای مختلفی توجه داشت. از جمله مهمترین نکاتی که در طراحی این سیستمها باید مد نظر قرار داد میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
- کلیات طرح که شامل اندازهگیری لولهها، پیشبینیهای لازم در سیستمهای آب سرد و گرم، سرعت جریان آب، در دسترس بودن کلکتورها و شیرها و …
- نقشهها و مدارک اجرایی لولهکشی شامل لوازم بهداشتی، روشهای نصب تجهیزات، مقیاس نقشهها و …
- تعیین مسیر لولهها و توجه به ارتفاعات، جزئیات معماری، تأسیسات مختلف و …
- فشار و مقدار جریان آب و میزان سرعت آب در لولههای شهری و …
هزینههای طراحی شبکه آبرسانی شهری
همانطور که گفته شد طراحی و اجرای سیستمهای آبرسانی شهری هزینه و زمان زیادی نیاز دارد و حتماً باید توسط متخصصین امر صورت بگیرد. هزینه طراحی این سیستمها میتواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار داشته باشد و به همین دلیل نمیتوان نرخ قطعی و مشخصی برای آن عنوان کرد.
مهمترین فاکتورهای مؤثر در تعیین هزینههای طراحی سیستم آبرسانی شهری شامل مواردی همچون حجم و اندازه پروژه، میزان تجهیزات مورد نیاز، دستمزد مهندسین طراح و نیروهای اجرایی، کیفیت اجرا و جنس مواد و تجهیزات به کار رفته، موقعیت جغرافیایی و هزینههای جانبی اجرای طرح، نحوه لولهکشی و حجم آب مورد نیاز و … اشاره کرد. در مقاله دیگری از سایت وینوپلاستیک تحت عنوان افزایش دلار در بازار لوله و اتصالات به بررسی تأثیر نرخ دلار و نوسانات آن در بازار لوله و اتصالات پرداخته شده که مطالعه آن خالی از لطف نیست.
جمعبندی نهایی
توزیع آب شهری و اجرای سیستمهای لولهکشی در جوامع شهری امروزی اهمیت بالایی دارد به همین دلیل حتماً باید توسط مهندسین و متخصصین امر صورت بگیرد. به صورت کلی برای طراحی و اجرای لولهکشی آب شهری باید مراحل مختلفی همچون تعیین مقدار آب مورد نیاز برای منطقه، طراحی مخزن، طراحی پمپ و بررسی جزئیات طرح انجام شود.
