می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین و بارزترین ویژگی آب قابلیت انبساط آن است که در دمای صفر درجه و کمتر رخ می‌دهد. زمانی که آب دچار یخ‌زدگی می‌شود منبسط شده و هر آنچه که در پیرامون آن قرار داشته باشد مانند انواع لوله‌های فلزی و پلاستیکی و … تحت فشار زیادی قرار خواهند گرفت و دچار ترکیدگی می‌شوند. در اصل یخ زدگی لوله آب در فصول سرد سال یکی از شایع‌ترین و رایج‌ترین معضلاتی است که می‌تواند چالش‌های متعددی برای افراد ایجاد کند.
یخ زدن لوله آب در کنار ایجاد مشکلات در آسایش افراد می‌تواند باعث ایجاد خسارت‌های مالی زیادی شود و لازم است که حتماً تمهیداتی برای جلوگیری از آن اتخاذ شود. در ادامه مطلب به بررسی بهترین روش‌های ممکن برای رفع یخ زدگی لوله‌های آب و جلوگیری از یخ زدن آنها پرداخته خواهد شد.
جلوگیری از یخ زدگی لوله آب
همانطور که گفته شد آب در شرایطی که به یخ تبدیل شود به حالت انبساط در می‌آید و حجم آن افزایش پیدا می‌کند و اگر این افزایش حجم و منبسط شدن در فضاهای بسته مانند لوله‌ها، رادیاتورها، شیرها و … اتفاق بیفتد قطعاً موجب ترکیدگی آنها می‌شود چرا که این تجهیزات توان تحمل فشار انبساط آب را نخواهند داشت. برای جلوگیری از یخ زدگی لوله های آب می‌توان از راهکارها و روش‌های متنوع و متعددی استفاده کرده که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر هستند:
قطع کردن آب لوله‌های غیرضروری
یکی از راهکارهای ساده و منطقی برای جلوگیری از یخ زدن لوله آب بستن شیرها و لوله‌های غیر قابل استفاده و غیرضروری است. جریان داشتن آب در سیستم لوله‌کشی ساختمان‌هایی که خالی از سکنه هستند، بخش‌هایی از ساختمان که در فصل زمستان کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند و … هیچ ضرورتی ندارد و بهتر است که در فصول سرد سال آب این بخش‌ها قطع شود تا از بروز آسیب و خسارت ممانعت کرد. معمولاً چیلرها در فصل زمستان کاربردی ندارند و حتماً باید منبع آب آنها قطع شود. در پاسخ به این سؤال که چیلر چیست باید گفت ماشینی است که طریق یک سیکل ترمودینامیکی گرما را از جریان آب دفع می‌کند و برای خنک کاری آب استفاده می‌شود
عایق‌بندی لوله‌های آب
می‌توان گفت که بهترین روش برای جلوگیری از یخ زدگی لوله آب و آسیب دیدن لوله و اتصالات و ایجاد خسارت‌های مالی متعدد عایق‌بندی آنها است. امروزه می‌توان از مواد و محصولات مختلفی برای عایق‌بندی لوله‌ها استفاده کرد که ازجمله آنها می‌توان به پشم شیشه اشاره کرد. این ماده قدرت نفوذ بسیار کمی دارد و مانع از رسیدن سرما به داخل لوله‌ها خواهد شد.
همچنین می‌توان از انواع عایق‌های لاستیکی، فوم‌های یونولیتی، نوارهای گرم‌کننده و … برای عایق‌بندی لوله‌ها استفاده نمود. این مواد در مقابل برودت هوا مقاومت بالایی دارند و مانع از یخ زدن لوله‌های آب می‌شوند. باید توجه داشت که عایق‌بندی لوله‌ها نیز به صورت اصولی و دقیق انجام شود. چرا که نشتی و مشکل در عایق‌بندی می‌تواند منجر به یخ زدگی لوله آب و در نهایت ایجاد خسارت‌های مختلف شود.
باز گذاشتن شیر آب
شیرها و لوله‌های آب بخش‌های مختلفی از ساختمان هستند همیشه مورد استفاده قرار می‌گیرند و نمی‌توان آنها را قطع کرد و اگر عایق‌بندی مناسبی نداشته باشند دچار یخ‌زدگی و ترکیدگی خواهند شد. در این حالت می‌توان با باز گذاشتن شیر آب و به جریان انداختن آن از یخ زدن آب جلوگیری کرد. البته این کار یک روش اصولی نبوده و می‌تواند باعث اسراف آب نیز بشود اما می‌تواند از یخ زدن لوله‌های آب و ایجاد خسارت‌های بیشتر جلوگیری کند. با گذاشتن پمپ آب در استخرها نیز می‌تواند از یخ زدن لوله استخری جلوگیری کند.
نصب درپوش و عایق‌بندی کنتور آب
اصلی‌ترین بخش انشعابات آب در سیستم آب ساختمان‌ها کنتور آب است و با توجه به آنکه در زمستان مصرف آب به حداقل میزان خود می‌رسد ممکن است در اثر افت شدید دما آب راکد داخل کنتور یخ بزند و باعث ایجاد خسارت شود. نصب درپوش مناسب برای کنتور می‌تواند برای مقابله با این مشکل بسیار ضروری و مهم باشد چرا که درپوش‌ها از قرار گرفتن کنتور در مجاورت هوای سرد جلوگیری می‌کند. می‌توان این درپوش را با عایق‌ها و کیسه‌های پوشالی نیز پر کرد تا از یخ بستن آب کنتور جلوگیری کرد.
استفاده از دستگاه‌های Redy Temp
دستگاه‌های Redy Temp می‌توانند آب داخل لوله‌ها را متعادل نگه دارند و از یخ زدگی لوله آب جلوگیری کنند. این دستگاه به انتهای لوله‌ها متصل می‌شود و لوله‌هایی که پشت دستگاه قرار دارند به داخل آب وصل می‌شوند و دستگاه به سوکت دیوار متصل می‌شود و در نهایت دمای مورد نظر تنظیم می‌شود.
استفاده از دستگاه ترموستات
ترموستات می‌تواند با ثابت نگه‌داشتن دمای یک محیط از یخ زدن لوله آب جلوگیری کند. استفاده از این دستگاه مکانیکی چالش‌هایی همچون تعمیر لوله شکسته و یخ‌زدگی آنها را به حداقل می‌رساند. این دستگاه را می‌توان بر روی یک دمای خاص تنظیم کرد و از یخ زدن لوله‌ها جلوگیری کرد.
از بین بردن یخ زدگی لوله آب
چنانچه به دلیل عدم عایق‌بندی مناسب یا دلایل دیگر لوله‌های آب دچار یخ‌زدگی و انسداد شدند باید از روش‌های مطمئنی برای باز کردن آنها و آب‌کردن یخ‌ها استفاده کرد تا باعث بروز مشکلاتی همچون ترکیدگی و شکستگی لوله‌های نشود. برای رفع یخ زدگی لوله‌ها می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد.
برای این کار و بعد از پیدا کردن محل یخ‌زدگی نباید به‌هیچ‌عنوان از آب داغ برای آب‌کردن یخ و باز کردن لوله‌ها استفاده کرد. چرا که آب داغ باعث می‌شود لوله‌ها بترکند و دچار شکستگی شوند.
- ابتدا باید یک حوله یا دستمال را روی محل یخ‌زدگی لوله‌ها پیچید و سپس به‌آرامی روی آن آب ولرم ریخت تا یخ کم‌کم آب شود و مسیر آب لوله باز شود.
- در روش دوم می‌توان یک هیتر گرمایی در کنار لوله‌های یخ زده روش کرد تا گرمای آن به مرور زمان یخ موجود در لوله را آب کند.
- یک روش دیگر برای رفع یخ‌زدگی لوله آب استفاده از سشوار است. در این روش می‌توان در فاصله 10 سانتی‌متری از لوله حرارت سشوار را روی آن گرفت تا یخ آن آب شود و مسیر آب باز شود.
- یک روش دیگر استفاده از دیگ‌های بخار آب است. در این روش باید یک دیگ را پر از آب کرده و با استفاده از یک لوله محل خروج بخار آب را به ابتدای لوله یخ بسته متصل کرد. این کار باعث می‌شود که بخار آب به مرور زمان یخ موجود در لوله‌های آب را آب کند و مسیر لوله‌های آب باز شود.
جمع‌بندی نهایی
خاصیت افزایش حجم آب در صورت منبسط شدن و یخ زدن باعث می‌شود که بسیاری از تجهیزات ساختمانی مانند لوله‌ها، شیرها، رادیاتورها، چیلرها و … در صورت قرار گرفتن در معرض هوای سرد دچار آسیب، ترکیدگی و شکستگی شوند و خسارت‌های زیادی ایجاد کنند. برای جلوگیری از این مشکل حتماً باید از روش‌هایی همچون عایق‌بندی لوله‌ها، قطع کردن لوله‌های بی‌مصرف، استفاده از دستگاه‌های ترموستات و ردی تمپ، باز گذاشتن شیر آب و … استفاده کرد. همچنین در صورت یخ زدن لوله آب نیز می‌توان از ابزارهایی همچون سشوار، هیتر، دیگ بخار و … برای یخ‌زدگی لوله آب و آب‌کردن یخ استفاده کرد.
