اتصال یک ساختمان به برق شهری به کمک اجرای سیم کشی ساختمان انجام می‌شود. در واقع وجود سیم کشی هم برای استفاده نهایی از ساختمان و هم برای نصب تجهیزات الکترونیکی ضروری است. از سویی حساسیت جریان الکتریسیته، نصب صحیح و استاندارد را در این زمینه مهم می‌کند. به عبارت دیگر اتصالات موجود در سیم کشی، نصب دستگاه‌های الکترونیکی، نصب کلیدها و پریزها و…، همگی باید بر اساس استانداردهای ایمنی باشد. با این وجود سیم کشی ساختمان مراحل پیچیده‌ای ندارد. در کل اولین قدم درک نقشه سیم کشی ساختمان به زبان ساده است. پس از آن نیز مراحل و جزئیات دیگری وجود دارد که قدم به قدم و بر اساس نقشه تهیه شده اجرا می‌گردد. به عنوان مثال عبور دادن سیم‌ها از نقاط مناسب و به کمک محافظ‌های کابل، مثل خرطومی و…، از مراحل عملیاتی این کار است. همچنین بسیار مهم است که نقشه سیم کشی ساختمان همزمان با طراحی سایر بخش‌های ساختمان و پیش از اجرای کلی ساختمان مشخص شود. این کار کمک می‌کند تا هنگام اجرای بخش‌های قبلی، محل مناسب برای عبور کابل‌ها و موارد مرتبط با سیم کشی در نظر گرفته شود.
در نهایت این کار باید بتواند جریان برق را به شکلی موثر، ایمن و در دسترس در بخش‌های مختلف ساختمان در اختیار کاربران قرار دهد. همچنین نقشه سیم کشی باید به شکلی باشد که تعمیر و رفع عیب آن در آینده به‌سادگی امکان‌پذیر باشد. با این مقدمه در این مقاله می‌خواهیم درباره این موضوعات صحبت کنیم. بنابراین ابتدا به معرفی انواع سیستم‌های سیم کشی برق ساختمان پرداخته و سپس مراحل آغاز کار تهیه نقشه سیم کشی ساختمان را معرفی می‌کنیم.
انواع سیستم سیم کشی برق ساختمان
پیش از ورود به مراحل اجرایی کار، می‌خواهیم درباره انواع روش‌ها یا سیستم‌های برق کشی ساختمان صحبت کنیم. در واقع شناخت این روش‌ها و ویژگی‌های هریک از آنها کمک می‌کند تا درک بهتری از مراحل انجام کار داشته باشید. از سویی آشنایی با مزایا و معایب هر یک از این روش‌ها نیز در انتخاب سیستم مناسب برای هر ساختمان بسیار مهم است. نکته نهایی اینکه سیم کشی می‌تواند روکار یا توکار باشد. مدل‌های روکار دسترسی بیشتری برای تعمیر و نگهداری ایجاد می‌کنند. با این حال منظم کردن و زیباسازی آنها هزینه‌برتر است. به همین دلیل نیز امروزه استفاده از سیستم روکار متداول نیست. در زمینه سیستم کشی توکار نیز می‌توان سه شیوه زیر را معرفی کرد.
سیم کشی توسط قوطی کلید و پریز
در این روش خبری از قوطی تقسیم نیست. در واقع در این حالت از قوطی کلید و پریز برای ایجاد انشعاب و ارسال جریان الکتریسیته به بخش‌های مختلف ساختمان استفاده می‌شود. این روش معمولا ساده‌تر بوده و در مورد ساختمان‌های کوچک قابل استفاده‌تر هستند. با این حال در مورد ساختمان‌های بزرگ با حجم سیم کشی بالا، این روش پیشنهاد نمی‌شود.
سیم کشی توسط جعبه فیوز
این روش متداول‌ترین روش طراحی نقشه سیم کشی ساختمان به زبان ساده و اجرای آن است. در این روش یک جعبه فیوز یا تابلوی توزیع وجود دارد. بنابراین سیم اصلی انشعاب برق وارد این جعبه شده و سپس از طریق این جعبه به بخش‌های مختلف ساختمان منتقل می‌شود. مزیت این روش ایمنی بیشتر و کنترل کامل بر قطع و وصل کردن جریان الکتریسیته در بخش‌های مختلف خانه است.
سیم کشی توسط جعبه تقسیم
این روش نیز یک گزینه کامل‌تر در مقایسه با روش قبلی است. در این روش علاوه بر وجود تابلوی توزیع یا جعبه فیوز، یک یا چند جعبه تقسیم هم وجود دارد. بنابراین سیم اصلی از جعبه فیوز به جعبه تقسیم رفته و از آنجا چند رشته شده و به بخش‌های مختلف ساختمان می‌رود.
مراحل آغاز کار تهیه نقشه سیم کشی ساختمان
اگر قصد تهیه نقشه سیم کشی ساختمان به زبان ساده را داریم، لازم است بدانیم که این عملیات، نکات زیادی دارد که باید به آنها توجه شود، سپس با یک جمع‌بندی از اصلی ترین موارد، می‌توان این مراحل را در چند بخش و به ساده‌ترین زبان ارائه کرد. در اینجا به نکات مهمی پرداخته‌ایم؛ که لازم است در نقشه کلی سیم کشی برق ساختمان به آنها توجه شود.
نقشه دقیق تعداد ابزار لازم با توجه به چیدمان فضا
در اولین قدم باید جایگاه همه تجهیزات برقی در ساختمان به‌دقت مشخص شود. به عنوان مثال محل نصب لامپ‌ها یا سیستم‌های روشنایی، تعیین محل قرارگیری کلیدها و پریزها، تعداد پریزها بر اساس تعداد وسایل الکترونیکی مورد استفاده در هر فضای فرعی و… از جمله این موارد است. همچنین در هر بخش باید نوع تجهیزات الکترونیکی نیز مشخص شود. به عنوان مثال نوع چراغ کشی یک قسمت می‌تواند در نیاز به کلیدهای مینیاتوری تاثیر بگذارد. به هر حال در پایان این مرحله باید دید کاملی نسبت به روش سیم کشی، تجهیزات مورد نیاز و تعداد هریک از آنها پیدا کنیم.
نقشه دقیق برای نصب پریزها، متناسب با فضا
در نظر گرفتن تعداد پریز برای هر فضا در تهیه نقشه سیم کشی ساختمان به زبان ساده و مراحل آموزش این کار به‌صورت اجمالی، لازم است مورد توجه باشد. گاهی افراد تصور می‌کنند که وجود تعداد زیاد پریز یک مزیت است. در حالی که لزوما اینگونه نیست و این کار می‌تواند علاوه بر هزینه‌بر بودن، سیستم برق کشی ساختمان را پیچیده کرده و امنیت سیستم را نیز کاهش دهد. در این زمینه به‌طور معمول در اغلب فضاهای خانه، در هر فاصله 3.5 متری، وجود یک پریز ضرورت دارد. از سویی در سرویس‌های بهداشتی تنها یک پریز کفایت می‌کند. با این حال در این زمینه استثنائاتی نیز وجود دارد. به عنوان مثال اگر در خانه اتاقی به عنوان دفتر کار دارید. بهتر است تعداد پریزها بیشتر شده و مثلا هر دو متر یک پریز برق در دسترس باشد.
نقشه دقیق سیم‌های لازم با کد گذاری رنگ ها
یکی از عوامل داشتن یک سیم کشی خوب در سیستم برق ساختمان، کدگذاری دقیق برای رنگ‌ها است. استفاده نکردن از سیم‌هایی با رنگ‌های متفاوت و عدم توجه به شیوه‌های صحیح کدگذاری، به‌راحتی می‌تواند اجرای یک نقشه سیم‌کشی را دچار چالش کند. همچنین رعایت نکردن این کدها در هنگام اجرا، در صورت نیاز به تعمیر و تغییر سیستم سیم کشی، می‌تواند برق کار را به رشته‌های متعدد سیم و کلافی سردرگم روبه‌رو کند؛ که یافتن جزئیات آن برای اغلب افراد، حتی متخصصین این حوزه نیز سخت و زمان‌بر خواهد بود. همچنین ذکر این نکته ضروری است که رنگ سیم‌های برق بر اساس استانداردهای جهانی و داخلی تعریف می‌شود. در نتیجه بسیار حرفه‌ای‌تر است که کدگذاری شما نیز بر همین اساس باشد. این کار کمک می‌کند تا با مراجعه به استانداردهای مرتبط، نقشه سیم کشی برق طراحی شده توسط شما نیز کاملا قابل درک باشد.
نقشه دقیق سیم ارت‌های کاربردی
در گذشته و به دلیل کم بودن وسایل الکترونیکی، در نظر گرفتن این ویژگی در نقشه سیم کشی ساختمان مورد کم‌توجهی قرار می‌گرفت. اما امروزه و با هدف ایمنی بیشتر و رخ ندادن مشکلات مختلف، وجود یک سیستم ارتینگ مناسب بسیار مهم است. این سیستم از ورود شوک‌های الکترونیکی به وسایل برقی جلوگیری کرده و امکان خرابی آنها را به حداقل می‌رساند. در این سیستم جریان الکترونیکی اضافه به کمک یک سیم رسانا به زمین منتقل می‌شود.
تهیه نقشه فیوز مینیاتوری
آخرین نکته در زمینه نقشه سیم کشی ساختمان به زبان ساده تهیه نقشه فیوز مینیاتوری است. توجه به مستند کردن جزئیات مرتبط با این نقشه از این جهت مهم است که وجود آن، راهنمای نصاب برای نصب فیوزهای مینیاتوری و وصل کردن تجهیزات گوناگون به آن در بخش‌های مختلف ساختمان است. توجه کنید که طراحی یک نقشه کامل بدون فیوز مینیاتوری امکان‌پذیر نیست. در واقع وجود آنها در سیم کشی ساختمان در طرح‌ریزی بخش‌های مختلف و جلوگیری از رخ دادن اشتباه در اتصالات بسیار مهم است.
ابزارهای مورد نیاز برای سیم کشی خانه
برای تهیه یک نقشه سیم کشی ساختمان به زبان ساده و جامع، لازم است ابزار و تجهیزات کار را دقیق بشناسیم و در دسترس داشته باشیم. مهم‌ترین ابزار به شرح زیر هستند:
- انواع سیم در سایز، جنس و رنگ مناسب
- سیم‌لخت‌کن برای برداشتن روکش سیم‌ها
- ابزارهای تست سلامت برق موجود در سیم‌ها
- ابزارهای تست ولتاژ لازم برای سیم کشی یک ساختمان و بخش‌های مختلف آن
- کاتر برای بریدن سیم و کابل‌های مورد استفاده در سیم کشی برق ساختمان
- انواع کلیدها و پریزها
- جعبه برق برای قرار دادن سیم‌کشی‌ها داخل آن
- اتصالات لازم برای وصل کردن چند سیم و کابل در صورت نیاز
- لوله برق یا لوله خرطومی برق
- دریل و پیچ‌گوشتی
- چکش مناسب برای نصب وسایل لازم با میخ بر روی دیوار
- متر اندازه‌گیری
- چسب برق
- خودکار برای علامت زدن در جاهای لازم حین کار
نکات و گزاره‌های مهم درباره سیم کشی برق ساختمان
تهیه یک نقشه سیم کشی ساختمان به زبان ساده با توجه به اینکه کل این عملیات در مراحل ساخت و ساز، از مهم‌ترین بخش‌ها و گاهی خطرساز است؛ نیاز به رعایت قوانین و استانداردهای مشخص دارد. در ادامه برای آشنایی با این استانداردها، مهم‌ترین موارد را مطرح کرده‌ایم.
استفاده از کابل‌های مناسب و رعایت فاصله
اولین اصل در این زمینه استفاده از کابل‌های استاندارد است. کابل‌های استاندارد بر اساس آزمایش‌های الکتریکی مختلف، تضمین کیفیت شده‌اند. همچنین در نظر گرفتن نوع و اندازه لازم لوله برق نیز در سلامت سیم کشی از اهمیت بالایی برخوردار است. نکته نهایی نیز تعریف فاصله مناسب میان کابل‌های مختلف در نقشه سیم کشی ساختمان است. این کار برای جلوگیری از گسترش حوادثی مثل آتش‌سوزی مهم بوده و همچنین فضای کافی برای حرکت و در نتیجه تعمیرات آتی سیستم سیم کشی را فراهم می‌کند.
توجه به تجهیزات ایمنی و قوانین الکتریکی تنظیم ولتاژ
هنگام عملیات اجرایی سیم کشی نیز باید به موارد زیادی توجه داشته باشید. به‌طور خلاصه استفاده از ابزارها و تجهیزات مناسب و ایمن مانند عینک، دستکش و کفش در این زمینه اولویت دارد. همچنین شخص برق کار نیز باید اصول محافظت و ایمنی را در نظر داشته باشد. به عنوان مثال تنظیم ولتاژ مناسب و دقت در کار با جریان الکتریسیته بسیار مهم است.
مراحل سیم کشی ساختمان در 8 گام به زبان ساده
بعد از مرور تمام جزئیات لازم و ابزارهای کاربردی، همچنین آشنایی با روش‌های انجام سیم کشی به صورتی که کمترین خطر جانی یا استهلاک وسایل برقی را به‌دنبال داشته باشند. حالا می‌توانیم کلیات مطرح شده را در هشت مرحله به‌صورت خلاصه دسته‌بندی کنیم؛ و به عنوان گام‌های اصلی سیم کشی ساختمان از صفر تا صد، به ترتیب زیر ارائه دهیم:
- گام اول انتخاب نوع مناسب سیم کشی برق ساختمان، از نظر روکار بودن یا توکار بودن است.
- گام دوم طراحی نقشه دقیق برق‌کشی است. یعنی علامت‌گذاری دقیق همه نقاطی که نیاز به برق دارند. از جعبه‌ها و پریزها گرفته تا انواع روشنایی‌های روی دیوار و سقف و….
- گام سوم نصب قوطی‌های برق بر روی دیوار است. قوطی‌های برق باید در نقاط مورد نیاز، به‌صورت منظم و متناسب با نقشه سیم کشی قرار داده شوند.
- گام چهارم شیار زنی مناسب روی دیوار برای عبور لوله‌های برق و قرار دادن این لوله‌ها است. این شیارها باید به اندازه لازم و کافی عمیق و منظم باشند.
- گام پنجم انتخاب لوله‌های برق مناسب و جای‌گذاری آنها در دیوار است. طوری که سیم‌ها و کابل‌ها درست و با فضای کافی برای جابه‌جایی در لوله‌ها قرار بگیرند.
- گام ششم آغاز عملیات سیم کشی ساده برق است. سیم‌های برق به‌صورت صحیحی که پیش‌تر گفته شد، بر اساس تفکیک رنگ و کاربرد، در لوله‌ها قرار می‌گیرند؛ و برق را به همه نقاط لازم منتقل می‌کنند.
- گام هفتم نصب تجهیزات روشنایی لازم است. در این مرحله باید تجهیزات روشنایی کافی، مانند چراغ‌ها و لامپ‌ها که از قبل تعداد و نوع آنها مشخص شده نصب شوند.
- گام هشتم چک کردن تمام موارد ایمنی است. وقوع خطرات جدی جانی و خرابی تجهیزات، مساله‌ای مهم است. بنابراین در پایان کار باید برای چندمین بار این موضوع چک و بررسی شود.
به‌طور کلی سیم کشی برق ساختمان، یکی از کارهای نسبتا خطرناک و حساس در زمینه اتصال وسایل الکتریکی است. شاید کار سیم کشی، با یک نقشه سیم کشی، ظاهرا ساده و پیش پا افتاده به‌نظر برسد؛ اما توجه به جزئیات و میزان حساسیت این اقدام ضروری است. مواردی که اگر چک نشوند امکان دارد خسارت‌های سنگینی ایجاد شود. نصب کابل‌ها در فاصله نزدیک با لوله‌های گاز، استفاده از کابل‌های بی‌کیفیت، انجام عملیات سیم کشی به‌صورت ناشیانه، همچنین عدم رعایت فاصله مناسب بین کابل‌ها، برخی موارد مهم برای بررسی هستند.
