هرچند که امروزه استانداردهای متعددی برای اجرای سیستم‌های لوله‌کشی آب و فاضلاب ساختمان وضع شده‌اند و مشکلات و چالش‌های مختلف، تا حد زیادی کاهش پیدا کرده‌اند اما ممکن است در اثر عوامل مختلف مشکلاتی همچون شکستگی لوله، گرفتگی و انسداد، ترکیدگی و … رخ بدهد. گرفتگی و مسدود شدن لوله‌های فاضلاب می‌تواند در اثر عوامل مختلفی همچون گیر کردن اشیا، غیر اصولی بودن لوله‌کشی و مصالح آن و … باشد. در حقیقت در 90 درصد موارد مواد زائدی که از طریق ورودی، وارد لوله فاضلاب می‌شوند، باعث بالا آمدن آب از چاه آشپزخانه، دستشویی، حیاط و … و در نهایت انسداد مسیرهای مختلف لوله‌کشی می‌شوند. در این مطلب به بررسی نحوه تشخیص گرفتگی لوله فاضلاب و مهم‌ترین دلایل آن پرداخته می‌شود.
مهم‌ترین دلایل گرفتگی لوله فاضلاب
همان‌طور که گفته شد رایج‌ترین دلایل گرفتگی لوله‌های فاضلاب شامل مواردی همچون گیرد کردن اشیا، انداخت مو و دستمال توالت، سفت شدن فضولات، غیر استاندارد بودن لوله و اتصالات و … می‌باشند اما عوامل دیگری نیز می‌توانند باعث انسداد این لوله‌ها شوند که کمتر به آن‌ها پرداخته می‌شود. از جمله مهم‌ترین دلایل گرفتگی لوله‌های فاضلاب می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
تعمیرات ساختمانی
بسیاری از قسمت‌های ساختمان بعد از چند سال دچار آسیب و خسارت شده و نیاز به تعمیر پیدا می‌کنند. یکی از مهم‌ترین دلایل گرفتگی لوله‌های فاضلاب تعمیرات ساختمان و افتادن نخاله‌های بنایی، مصالح خرد شده و ضایعات ساختمانی به داخل چاه است. زمانی که ساختمان نیاز به تعمیر داشته باشد حتماً باید از متریال های مخصوص برای پوشش چاه فاضلاب استفاده کرد. ریخته شدن مصالحی همچون سیمان به داخل لوله‌های فاضلاب می‌تواند خسارت‌های مالی زیادی ایجاد کرده و نیاز به تعویض سیستم لوله‌کشی فاضلاب باشد.
گرفتگی لوله فاضلاب در اثر چربی و روغن
یکی دیگر از اصلی‌ترین دلایل گرفتگی لوله‌های فاضلاب وجود چربی و روغن است. بسیاری از افراد روزانه مقدار زیادی روغن را در داخل سینک آشپزخانه خالی کرده و ظروف چرب را شستشو می‌دهند. زمانی که روغن و چربی‌های باقی مانده در ظروف وارد سیستم لوله‌کشی فاضلاب می‌شود و دمای آن کاهش پیدا می‌کند به صورت انجماد در آمده و در نهایت موجب گرفتگی و انسداد لوله‌ها می‌شود. روغن‌ها دارای خاصیت چسبندگی بالایی هستند و زمانی که وارد لوله‌ها می‌شوند بلافاصله به آن چسبیده و به مرور انباشته می‌شوند.
نفوذ ریشه درختان و گیاهان در چاه توالت
از دیگر عواملی که می‌توانند باعث گرفتگی لوله فاضلاب و سیستم آن شوند، ریشه دواندن گیاهان و درختان در داخل چاه توالت است. زمانی که ریشه درختان یا گیاهان وارد چاه فاضلاب می‌شود به مرور زمان باعث انسداد مسیرهای ورودی و خروجی چاه شده و در نهایت مشکلاتی متعددی در سیستم لوله‌کشی ایجاد می‌کند. برطرف کردن ریشه گیاهان و درختان نیز با استفاده از اسید یا پمپ لوله باز کن ممکن نخواهد بود و در این حالت حتماً باید از فنرهای مخصوص و قوی استفاده کرد.
لوله‌کشی معیوب و ناقص
تشخیص گرفتگی لوله فاضلاب می‌تواند امری تخصصی باشد چرا که گاهی اوقات هیچ نشانه و علائمی از وجود اشیای خارجی و گرفتگی‌های عادی وجود ندارد. یکی از اصلی‌ترین دلایل انسداد لوله‌های فاضلابی لوله‌کشی ناقص و معیوب و استفاده از مصالح غیر استاندارد است. لوله‌کشی فاضلاب یک کار کاملاً تخصصی بوده و نیاز به دانش و تجربه بالایی دارد و حتماً باید توسط افراد حرفه‌ای انجام شود. زمانی که لوله‌کشی به صورت ناقص انجام شود و در مسیرهای مختلف مشکلاتی همچون نشتی بروز کند احتمال ریشه دواندن گیاهان و درختان بالا می‌رود و در نهایت چاه فاضلاب و لوله‌های آن دچار گرفتگی و انسداد می‌شود. استفاده از لوله و اتصالات استاندارد و لوله‌کشی اصولی تنها راهکار جلوگیری از این مشکل است و باید به آن توجه زیادی داشت.
تجمع رسوبات
از دیگر روش‌های تشخیص گرفتگی لوله فاضلاب توجه به رسوبات احتمالی است. به صورت کلی این مشکل یک ایراد بلندمدت است و معمولاً زمانی رخ می‌دهد که سال‌ها از سیستم لوله‌کشی فاضلاب آشپزخانه، حمام، سینک و … استفاده می‌شود. زمانی که در اثر گذر زمان رسوبات زیادی در نقاط مختلف لوله‌کشی جمع شود به مرور زمان باعث کاهش قطر داخلی لوله‌های فاضلاب شده و در نهایت باعث انسداد کامل آن می‌شود. به صورت کلی برای جلوگیری از گرفتگی لوله‌های فاضلاب در اثر رسوبات بهتر است که به صورت دوره‌ای از مواد شوینده، جوش شیرین و سرکه و آب گرم استفاده شود تا گرفتگی‌های احتمال از بین برود.
تجمع موها و پرزهای فرش
گرفتگی لوله فاضلاب با مو از جمله رایج‌ترین مشکلاتی است که در سیستم‌های فاضلابی مشاهده می‌شود و ممکن است که افراد متوجه آن نشوند. بسیاری از افراد در حمام یا بعد از شانه کردن موها و جارو کشیدن محیط پرزها و موها را در چاه یا لوله فاضلاب می‌اندازند. این موها و پرزها به مرور زمان می‌توانند رسوبات مختلف را به خود جذب کرده و باعث انسداد لوله‌های فاضلابی شوند. باز کردن لوله‌هایی که در اثر تجمع مو و پرز گرفته شده باشند کار ساده‌ای نیست و حتماً باید از تجهیزات مخصوص و افراد متخصص استفاده کرد.
تجمع و سفت شدن فضولات
یکی دیگر از مهم‌ترین دلایل و عوامل گرفتگی لوله حمام، لوله آب، لوله فاضلاب و … عدم استفاده مستمر و مدام از فلاش تانک و نریختن آب در چاه فاضلاب است. این عوامل باعث می‌شوند که به مرور زمان فضولات ته نشین شده و سفت شوند. ته نشین و سفت شدن فضولات می‌توانند در گذر زمان باعث گرفتگی لوله‌های فاضلابی و برگشت آب از لوله‌های فاضلاب شوند. اصلی‌ترین راهکار برای جلوگیری از این مشکل استفاده از فلاش تانک و آب زیاد است. همچنین می‌توان از اسیدهای لوله بازکنی استفاده کرد هرچند که استفاده بیش از حد از این مواد می‌تواند منجر به مشکلات بیشتری شود.
افتادن اشیاء در چاه
یکی دیگر از مهم‌ترین دلایل گرفتگی و انسداد لوله‌های فاضلاب ریخته شده اشیا، مواد و وسایل مختلف در داخل چاه فاضلاب است. زمانی که یک شی در داخل چاه بیفتد می‌تواند باعث گرفتگی آن و بالا آمدن آن شود و این می‌تواند منجر به برگشت فاضلاب در لوله‌ها شود.
یخ زدگی
شاید عجیب به نظر برسد اما یخ زدگی لوله‌های فاضلاب می‌تواند یکی از اصلی‌ترین دلایل گرفتگی آن‌ها در فصول سرد باشد. در بسیاری از مناطق و در فصول سرد، دمای هوا بسیار کاهش پیدا می‌کند و این می‌تواند باعث یخ زدن لوله‌های فاضلابی شود. یخ زدگی لوله‌ها می‌تواند باعث انسداد آن و حتی ترکیدگی و شکستگی لوله‌ها شود که مشکلات و هزینه‌های بیشتری در پی خواهد داشت.
علائم گرفتگی لوله فاضلاب و راهکارهای رفع آن‌ها
اگرچه در بعضی موارد تشخیص گرفتگی لوله فاضلاب می‌تواند کار سخت و دشواری باشد اما به صورت کلی زمانی که سیستم لوله‌کشی فاضلاب دچار گرفتگی شده باشد نشانه‌های مختلفی خواهد داشت که مهم‌ترین آن‌ها شامل مواردی همچون کند شدن جریان آب، بالا آمدن آب، ساطع شدن بوی بد، صدای غرغره و … هستند. از جمله بهترین روش‌های برطرف کردن گرفتگی لوله فاضلاب می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- استفاده از آب جوش برای از بین بردن چربی‌ها و باز کردن مسیرهای فاضلابی
- استفاده از مواد شوینده برای باز کردن چاه توالت
- استفاده از نمک و سرکه برای رفع گرفتگی لوله فاضلاب و از بین بردن بوی بد آن
- استفاده از محلول نمک و جوش شیرین
- استفاده از محلول سرکه و جوش شیرین
- استفاده از جوهر نمک و سود پرک یا سود سوزآور
- باز کردن سیفون ظرفشویی و تمیز کردن داخل آن
- استفاده از اسید مخصوص گرفتگی چاه
- استفاده از فنرهای دستی برای باز کردن لوله‌ها، کف شوها و …
- استفاده از تلمبه های دستی یا جاروبرقی
- استفاده از قلاب فلزی مخصوص لوله فاضلاب
- استفاده از نوشابه‌ها و اسیدهای رقیق خصوصاً برای باز کردن لوله‌های چربی گرفته
- استفاده از محلول‌های صنعتی مخصوص لوله و چاه فاضلاب
جمع‌بندی نهایی
گرفتگی لوله‌ها و چاه فاضلاب از جمله مشکلات رایجی است که ممکن است در هر ساختمانی مشاهده شود. از جمله مهم‌ترین دلایل گرفتگی لوله فاضلاب می‌توان به مواردی همچون تعمیرات ساختمانی، گرفتگی لوله فاضلاب در اثر چربی و روغن، نفوذ ریشه درختان و گیاهان در چاه توالت، لوله‌کشی معیوب و ناقص، تجمع رسوبات، تجمع موها و پرزهای فرش، تجمع و سفت شدن فضولات، افتادن اشیاء در چاه، یخ زدگی و … اشاره کرد. برای برطرف کردن هر کدام از این مشکلات می‌توان از مواد و راهکارهای مختلفی استفاده کرد و لوله و چاه فاضلاب را باز کرد.
