روش آبیاری قطره‌ای یا آبیاری موضعی، ساده‌‌ترین روش آبیاری در کشاورزی محسوب می‌شود. در این روش آب کمتری مصرف شده و آسیب کمتری به گیاهان وارد می‌شود. نحوه اتصال لوله های آبیاری قطره ای و شیوه موضعی آن به شکلی است که به‌طور مستمر و ممتد، آب لازم همواره در مجاورت ریشه گیاه قرار دارد. نصب نوار خاص آبیاری قطره ای نیز آسان است؛ و از جمله کارهای معمول در این شیوه است.
لولهکشی مناسب آبیاری قطره ای به یک منبع یا پمپ آب، یا لولهکشی ساختمان متصل است. قیمت آن هم پس از بررسی نقشه لولهکشی قطره ای برای هر متر از فضا مشخص می‌شود. تجهیزات لازم برای نصب نوار آبیاری قطره ای و محل انجام پروژه در برآورد هزینه نهایی تاثیر دارند. اگرچه این فرآیند و نحوه اتصال لوله های آبیاری قطره ای معمولا هزینه‌بر است؛ اما ساده بودن کار و استمرار آبرسانی به گیاه همراه با ویژگی صرفه‌جویی در آب که مختص این شیوه آبیاری است؛ نهایتا هزینه ها را جبران کرده و به صرفه است.
مراحل و تجهیزات لازم برای لوله کشی در آبیاری قطره ای
از مهم‌ترین مسائل آموزش لوله کشی آبیاری قطره ای بررسی مراحل کار و آگاه بودن از تجهیزات لازم برای انجام آن است. هر سیستم آبیاری برحسب سازوکار خود نیاز به تجهیزات خاصی دارد. همچنین بعضی قطعات در سیستم ضروری نبوده، اما کمک‌کننده هستند. لوله آب و انتخاب صحیح لوله و اتصالات مناسب آن، از مسائلی است که توجه به آن ضرورت دارد. در ادامه به شرح این موارد می‌پردازیم.
تجهیزات و ابزار سیستم آبیاری قطره ای
وسایلی همچون ایستگاه پمپاژ، لوله های اصلی، لوله های فرعی، قطره چکان، شیر تخلیه و فشار شکن، سیستم تزریق کود، تصفیه و شیر کنترل اتوماتیک، کاربردی‌ترین تجهیزات لوله کشی در آبیاری قطره ای هستند.
شیر آب اصلی
برای اینکه آب مورد نیاز آبیاری قطره ای وارد سیستم شود؛ نیاز به یک یا چند شیر آب اصلی است. این شیرها از منبع آب، جریان مناسب را به فضای مدنظر برای آبیاری وصل می‌کنند. ابعاد شیر اصلی اهمیت زیادی دارد. اگر این ابعاد با اجزای دیگر هماهنگی نداشته باشند؛ به‌وسیله تبدیل نیاز داریم. در عین حال چند شیر برای برقراری جریان آب در سیستم آبیاری می‌توان استفاده کرد. به این صورت در شرایط خرابی یکی از شیرها، جریان آب سایر بخش‌‌ها حفظ شده و خسارت کمتری وارد می‌شود.
دستگاه مانع بازگشت آب از خاک به لوله
سازوکار کلی لوله آبرسان در مجاورت خاک، این امکان را ایجاد می‌کند که آب کثیف به لوله برنگشته و رسوب ایجاد نکند. از این رو نیاز است که یک قطعه در این میان از بازگشت آب جلوگیری کند. این قطعه یکی از تجهیزات مهم در این شیوه آبیاری است. در صورت وجود شیر کنترل، قطعه به آن متصل شده یا روی شیر اصلی نصب می‌شود.
شیر کنترل خودکار
در صورتی که بخواهیم سیستم آبیاری را اتوماتیک کنیم؛ شیر کنترل خودکار را به شیر اصلی جریان آب می‌بندیم. این کار برای اینکه اجرای برنامه منظم آبرسانی گیاهان لازم است. در این زمینه معمولا از دو قطعه کنترل اتوماتیک استفاده می‌شود؛ که با باتری یا برق کار می‌کنند.
نحوه اتصال لوله های آبیاری قطره ای و تجهیزات لازم
استفاده از شیر کاهنده فشار آب
یکی از اجزای سیستم لوله کشی آبیاری قطره ای که باید به دستگاه جلوگیری از بازگشت آب به لوله متصل شود، شیر کاهنده فشار آب است. این شیر یکی از تجهیزات اتصال لوله ها در ابیاری قطره ای است؛ و در مراحل کار حائز اهمیت است. برخلاف روش سنتی، فشار آب باید کم شود و این اقدام مزایای زیادی دارد. چراکه هم منجر به کاهش فرسایش خاک می‌شود؛ و هم از صدمه دیدن گیاهان جلوگیری می‌کند.
استفاده از فیلترهای ضد رسوب
آب شهری هم برخلاف تصور عموم نیازمند تصفیه است. چون حاوی موادی است که ممکن است در لوله های باریک آبیاری قطره‌ای رسوب کرده و موجب انسداد آن شود. هرچه فیلتر را نزدیک‌تر به منبع آب متصل کنیم نتیجه بهتر است. چراکه آب را از همان ابتدا تصفیه می‌کند. در صورت استفاده نکردن از فیلتر بعدها باید هزینه بیشتری برای تمیز کردن نوار آبیاری قطره ای پرداخت کرد.
به کار بردن لوله های اصلی از جنس لوله و اتصالات مرغوب و مقاوم
از نظر طول، مجموع طول لولههای اصلی و فرعی آبیاری قطره ای نباید بیشتر از ۱۲۰ متر باشد. برای لولههای اصلی می‌توان لولههای ساخته شده از جنس گالوانیزه، پلی اتیلن یا pvc را تهیه کرد. از طرف دیگر لوله پلیکا و آبیاری زیر سطحی با لوله پلیکا هم در شرایط فشار بالا، کار را مختل می‌کنند. در انتخاب بین لوله گالوانیزه، پلی اتیلن وpvc ، توجه به مزایا و معایب هر یک قبل از هر اقدامی ضروری است.
لوله پلی اتیلن اگرچه کیفیت نسبتا خوبی برای انتقال آب دارد؛ اما در برابر فشار بالا چندان مقاومتی ندارد و ممکن است آسیب ببیند. لوله اصلی هم که از جنس گالوانیزه تهیه می‌شود؛ مقاومت خوبی دارد، اما نسبت به سرما و یخ زدگی تحمل چندانی از خود نشان نمی‌دهد. بنابراین به شرط اینکه لوله pvc را دور از نور مستقیم خورشید قرار دهیم؛ این جنس تا حدی از سایر جنس‌ها بهتر و مناسب‌تر است. استفاده از لوله و اتصالات UPVC هم شیوه‌ای به‌مراتب بهتر برای اتصال لوله های آبیاری قطره ای از نظر کیفیت و مقاومت آنها محسوب می‌شوند.
به کار گرفتن لولههای فرعی با کیفیت برای اتصالات مقاوم
اگر محیطی که قصد آبیاری آن را داریم، مساحت زیادی داشته و وسیع و پهناور باشد؛ ممکن است در کنار لولههای اصلی از لولههای فرعی هم لازم باشد که استفاده کنیم. لولههای فرعی سه جنس لوله‌ای که در بخش قبل معرفی کردیم را شامل می‌شوند. یعنی گالوانیزه، پی وی سی و پلی اتیلن، اما در میان این لولهها انتخاب جنس پلی اتیلن، بهتر است. هرچند یو پی وی سی نیز انتخاب مطلوبی است. در لولههای فرعی، فشار زیاد و آسیب‌زننده آب وجود ندارد. همچنین لوله فرعی بعد از شیر کاهش‌دهنده فشار آب، جریان کم‌فشارتری را برقرار می‌کند. لوله های آبرسان قطره ای هم از انواع فرعی هستند؛ و در مسیر انتقال آب از منبع به گیاه و در سایز ۱۲ تا ۲۴ میلی متری موجود هستند.
تنظیم قطره چکان‌های ویژه برای رسیدن آب به گیاه
از نوع قطره چکان‌‌هایی که در انتهای سیستم آبیاری قطره‌ای و در مجاورت خاک و گیاه قرار می‌گیرند و قابل تنظیم هستند؛ مشخص می‌شود که در هر زمان چه اندازه آب را می‌توانند از خود عبور دهند و در اختیار گیاه بگذارند. بنابراین لوله و اتصالات مناسب و نحوه اتصال لوله های آبیاری قطره ای معمولا به شکلی است که به‌صورت سنجیده و ارزیابی شده، رسیدن آب به گیاهان انجام شود.
جمع بندی
در نهایت می‌توان گفت که با توجه به نیاز هر نوع گیاه، همچنین موقعیت جغرافیایی خاصی که گیاه در آن قرار می‌گیرد؛ میزان آب لازم برای آن در واحد زمان، تفاوت داشته و این مقدار یکسان نیست. در نتیجه آبیاری قطره‌ای طوری برنامه‌ریزی و تنظیم می‌شود که آب مطابق اندازه مورد نیاز در اختیار گیاه قرار گیرد. از طرف دیگر باید توجه داشت که در میان تجهیزات این شیوه آبیاری، لولههای اصلی اهمیت بیشتری دارند و نباید در مجاورت با خاک قرار گیرند. چون در این حالت امکان خوردگی، رسوب‌زدگی و انسداد آنها بیشتر است. مشکلی که به کل سیستم آبیاری قطره‌ای آسیب می‌رساند. بنابراین لولهها با استفاده از گیره مخصوص و بست، در ارتفاعی معین بالاتر از سطح زمین، ثابت و محکم می‌شوند تا با گذر زمان، دچار جابه‌جایی یا خرابی خاصی نشوند.
