دسترسی به آب در بخشهای مختلف ساختمان به امری ضروری در زندگی روزمره افراد در دنیای امروز تبدیل شده است به همین دلیل سیستم لولهکشی آب ساختمان از اهمیت بالایی برخوردار است. لولهکشی آب ساختمان در گذر زمان تغییرات زیادی داشته است و امروزه به نحوی انجام میشود که در همه نقاط ساختمان به سادگی میتوان به آب سرد و گرم دسترسی داشت. برای اجرای سیستم لوله کشی آب ساختمان همانند اجرای انواع تأسیسات دیگر ساختمان نیاز به رعایت اصول و استانداردهای مختلفی است. در ادامه مطلب به بررسی اصول و نحوه لولهکشی آب ساختمان پرداخته خواهد شد.
انواع روشهای لولهکشی آب ساختمان
همانطور که گفته شد لولهکشی آب ساختمان از گذشته تا به امروز تغییرات بسیار زیادی داشته و به توسعه پیدا کرده است. به صورت کلی میتوان از 3 روش اصلی برای لولهکشی آب در ساختمانها استفاده کرد که به شرح زیر میباشند:
- در ساختمانهای قدیمی از روش لولهکشی سنتی استفاده میشود که در آن از لوله آب فلزی استفاده میشود و با توجه به سختی کار، سنگین بودن لولههای فلزی و زنگ زدن آنها و همچنین هزینه نصب بالا جایگاه خود را از دست داده و امروزه مورد استفاده قرار نمیگیرد.
- در روش لولهکشی انشعابی بعد از وارد شدن لوله اصلی به داخل ساختمان باید کنتور را مستقیماً در داخل ساختمان نصب نمود سپس برای هر کدام از قسمتهای ساختمان انشعابهای مختلفی از لوله و رایزر اصلی گرفته خواهد شد و در نهایت کل مسیر لولهکشی در انتهای مسیر به همدیگر مرتبط خواهد شد.
- در روش لولهکشی آب کلکتوری از وسیلهای به نام کلکتور استفاده میشود و این وسیله اجازه میدهد که لولهکشی هر کدام از قسمتهای ساختمان به صورت جداگانه انجام میشود و امروزه به عنوان بهترین روش لولهکشی آب ساختمان شناخته میشود و در مقایسه با دو روش قبلی از مزیتهای متعددی برخوردار است.
مزیتهای لولهکشی آب ساختمان و انواع لولههای مورد استفاده در آن
همانطور که گفته شد دسترسی به آب در بخشهای مختلف میتواند اهمیت بالایی داشته باشد. از جمله مهم ترین مزیتهای استفاده از لولهکشی آب ساختمان میتوان به مواردی همچون آسایش بیشتر ساکنان ساختمان، دسترسی راحتتر به آب سرد و گرم در بخشهای مختلف ساختمان، صرفهجویی در مصرف آب و هزینهها، افزایش ایمنی ساختمان و … اشاره کرد. در هر کدام از روشهای لولهکشی آب ساختمان میتوان از لولههای مختلفی استفاده کرد که هر کدام میتوانند مزیتها و معایب خاص خود را داشته باشند. از جمله رایجترین لولههایی که امروزه به عنوان لوله آب در سیستمهای لولهکشی استفاده میشوند میتوان به انواع لولههای گالوانیزه، لولههای چدنی، لولههای پلیکا، لولههای پلی پروپیلن و لولههای پنج لایه اشاره کرد.
اصول لولهکشی آب ساختمان
به صورت کلی لولهکشی آب در ساختمانها میتواند دو اصل اساسی داشته باشد که شامل حفاظت از سلامتی ساکنین ساختمان و عدم وارد کردن آسیب به ساختمان هستند و عملکرد دقیق سیستمهای لولهکشی میتواند تحت تاثیر عوامل و فاکتورهای مختلفی همچون رعایت اصول فشار جریان در لوله، جلوگیری از ایجاد جریان برگشتی، استفاده از اتصالات مناسب و همچنین رعایت اصول و استانداردهای لولهکشی آب ساختمان در نقشهها باشد. به صورت کلی لولهکشی آب ساختمان میتواند 4 اصل و مرحله اصلی داشته باشد که به شرح زیر میباشند:
تعیین محل مناسب اجرای سیستم لولهکشی
در مرحله اول لازم است که بر اساس نقشههای مهندسی شده محل اجرای سیستم لولهکشی آب مشخص شود. تعیین محل و مسیر لولهکشی میتواند تحت تاثیر عواملی همچون قرار گیری شوفاژها، سرویسهای بهداشتی و … باشد. همچنین بعد از تعیین محل لولهکشی باید به عمق بستر لولهکشی نیز توجه شود. بهگونهای که لولهها نباید بیش از حد در عمق خاک فرو روند و یا در سطح آن قرار داشته باشند چرا که در هر دو صورت ممکن است تحت فشارهای مختلف قرار گرفته و دچار آسیب شوند. نکته دیگری که در تعیین محل قرار گیری لولهها باید در نظر داشت فاصله استاندارد بین لولههای آب و لولههای فاضلاب است. بهگونهای که نباید این لولهها در مجاورت همدیگر قرار بگیرند چون در صورت نشتی لولههای فاضلاب امکان استفاده از لولههای آب آشامیدنی نیز میسر نخواهد بود.
مشخص کردن اتصالات لولهکشی
یکی دیگر از مهم ترین اصول و مراحل لولهکشی آب ساختمان مشخص کردن اتصالات مورد استفاده است. با توجه به تنوع زیادی نقشههای لولهکشی به اتصالات مختلفی در سیستم لولهکشی نیاز خواهد بود و هر کدام از این اتصالات میتوانند وظایف و کاربردهای مختلفی داشته باشند. علاوه بر نوع اتصالات لازم است که جنس اتصالات نیز مورد توجه قرار بگیرد بهگونهای که استانداردهای نظام مهندسی در آنها رعایت شده باشند. از مهم ترین اصول انتخاب اتصالات میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
- لوله و اتصالات مورد استفاده در این شبکهها نباید از جنس فلز باشد چرا که امکان زنگزدگی و تحت تاثیر قرار دادن طعم و بوی آب وجود دارد و تنها استفاده از استیل و مواد پلاستیکی مجاز است.
- اتصالات مغزی برای اتصال دو لوله از داخل رزوه و اتصال ماسوره برای لولههای با قطر نابرابر و با رزوه خارجی به کار میروند.
- از اتصالات فلنجی میتوان برای اتصال لولههای فشار بهره برد.
- در اتصالات نباید از جوشکاری استفاده کرد چرا که باعث ایجاد تنش و از بین رفتن لولهها میشود.
- برای لولههای هم جنس باید از اتصالات همجنس نیز استفاده کرد.
نوع عملکرد لولهکشی آب ساختمان
مرحله و اصل دیگری که در لولهکشی آب ساختمان باید به آن توجه داشت مشخص کردن عملکرد آن است چرا که لولهکشی آب میتواند شامل آب شرب و آب غیر شرب باشد. جنس لوله مورد استفاده در هرکدام متفاوت خواهد بود و معمولاً برای آب شرب از لوله پلیکا و PVC و همچنین لولههای فلزی استفاده میشود که از ضریب اطمینان بالاتری برخوردارند. برای انتقال آب غیر شرب نیز از لولههای پلاستیکی استفاده میشود
قطر لولههای آب
از دیگر قواعد و قوانین بسیار مهم در اجرای سیستمهای لولهکشی آب توجه به قطر لولهها است. در حقیقت قطر لوله در انواع لوله برق، لوله آب، لوله گاز و … اهمیت بالایی در عملکرد آن دارد. هر لوله متناسب با نوع مصرف قطر مشخصی دارد و از میزان دبی مشخصی برخوردار خواهد بود. قطر لوله میتواند سرعت جریان آب را مشخص کند و لازم است که بر اساس قوانین استاندارد و مهندسی تعیین شوند چنانچه از لولههایی با قطر نامناسب در لولهکشی آب ساختمان استفاده شود میتواند مشکلاتی همچون کاهش فشار آب، ترکیدگی لولهها و … به همراه داشته باشد.
جمعبندی نهایی
لولهکشی آب ساختمان به شیوههای مختلفی همچون روش سنتی، روش انشعاب گیری و روش کلکتوری انجام میشود که هر کدام ویژگیها و مزایای خاص خود را دارند. برای اجرای لولهکشی آب لازم است که قواعد و اصول مختلفی همچون تعیین محل لولهکشی، تعیین اتصالات، تعیین نحوه عملکرد لولهکشی و تعیین قطر لولههای مورد استفاده در لولهکشی توجه داشت.
