امروزه تقریباً در تمامی صنایع مختلف از انواع مختلفی از لوله‌ها برای انتقال مایعات و سیالات مختلف از نقطه‌ای به نقطه دیگر استفاده می‌شود. لوله و اتصالات می‌توانند از مواد مختلفی تولید شوند و هر کدام از آنها کاربردها و قابلیت‌های مختلفی داشته باشند. حالا نقش لوله پلیمری چیست ؟ یکی از کاربردی‌ترین لوله‌ها در صنایع مختلف خصوصاً صنعت ساختمان‌سازی لوله‌های پلیمری هستند که به سبب داشتن ویژگی‌ها و مشخصات منحصربه‌فرد با استقبال زیادی مواجه شده‌اند.
لوله‌های پلیمری به عنوان بهترین و مناسب‌ترین جایگزین برای انواع لوله‌های فلزی، سیمانی و … شناخته می‌شوند و می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند. در ادامه مطلب بررسی خواهد شد که لوله پلیمری چیست، مزایا و معایب و همچنین کاربردهای آنها به چه صورت است.
لوله پلیمری چه نوع لوله ای است؟
به صورت کلی تعدادی از پلیمرها با داشتن ویژگی‌ها و قابلیت های منحصر به فرد مانند انعطاف پذیری، مقاومت در برابر مواد شیمیایی، وزن پایین، عدم خوردگی و … در تولید لوله های پلیمری به کار می روند و کمک بسیار زیادی به صنایع مختلف می کنند. این لوله ها در ساختمان سازی، تاسیسات، کشاورزی، برق، مخابرات، صنایع پتروشیمی و … به کار می روند.
پلیمرهای متعددی همچون نیترات سلولز، نایلون، پلی اتیلن، پلی پروپیلن، پلی بوتیلن و پلیمر های کریستال مایع وجود دارند. ساختار لوله های پلیمری از نظر اثر پذیری آنها در برابر حرارت تعیین می شود. در حقیقت لوله های پلیمری در دو دسته لوله پلیمری ترموپلاستیک (Thermoplastics) که به لوله های پلاستیک حرارتی یا گرمانرم نیز معروف هستند و لوله های پلیمری ترموست ها (Thermosets) که لوله های گرما سخت بوده و در اثر گرما ذوب نمی شوند، وجود دارند.
مزایا و معایب لوله پلیمری چیست؟
همان‌طور که گفته شد لوله‌های پلیمری می‌توانند مزیت‌های متعددی داشته باشند و در مقایسه با انواع لوله‌های دیگر از کاربردها و قابلیت‌های بیشتری برخوردار باشند. از جمله مهم‌ترین مزیت‌های لوله و اتصالات پلیمری می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- افت فشار کمتر
- انعطاف‌پذیری بسیار خوب و شکستگی کمتر
- عدم رسانایی الکتریکی و تحمل تنش‌های فشاری
- داشتن سلامت بهداشتی و مقاومت در برابر حملات میکروبیولوژی
- رسوب‌پذیری ناچیز
- نصب و اجرای بسیار راحت و داشتن قابلیت بازیافت
به‌صورت کلی نمی‌توان معایب زیادی برای این نوع لوله‌ها در نظر گرفت اما تعدادی از آنها می‌توانند در برابر حرارت و آتش تغییر شکل دهند و یا اینکه در دماهای زیر صفر دچار شکستگی شوند.
لوله و اتصالات پلیمری ساختمان
اگرچه لوله و اتصالات پلیمری می‌توانند در بسیاری از صنایع مختلف استفاده‌های متعددی داشته باشند اما می‌توان عنوان کرد که رایج‌ترین و مهم‌ترین کاربرد این محصولات در صنعت ساختمان‌سازی است. امروزه از انواع لوله‌ها و اتصالات پلیمری در شبکه آب‌رسانی ساختمان‌ها، شبکه‌های فاضلاب، لوله‌کشی برق و … استفاده می‌شود.
با توجه به اینکه این محصولات طول عمر بالایی دارند، فشار بالایی تحمل می‌کند، از وزن کمی برخوردار بوده و حمل‌ونقل و نصب آنها راحت‌تر از سایر لوله‌های فلزی و سیمانی است بیشتر در صنعت ساختمان‌سازی استفاده می‌شوند. از جمله رایج‌ترین اتصالات پلیمری ساختمانی می‌توان به مواردی همچون زانوها، سه‌راهی، تبدیل‌ها، بوشینگ‌ها، اولت‌ها، درپوش، فلنج و … اشاره کرد که هر کدام می‌توانند کاربردهای منحصربه‌فردی داشته باشند.
روش‌های اتصال لوله‌های پلیمری
یکی از جذابیت‌ها و مزیت‌های قابل توجه انواع لوله برق و لوله‌های آب پلیمری روش‌های متفاوت برای اتصال آنها است. این لوله‌ها برخلاف لوله‌های فلزی و سیمانی می‌توانند با روش‌های مختلفی به هم متصل شوند که مهم‌ترین آنها شامل روش‌هایی همچون روش اتصال پرسی، روش اتصال همجوشی حرارتی، روش اتصال چسبی، روش اتصال فلنج و روش اتصال رزوه‌ای هستند. هر کدام از این روش‌ها بسته به شرایط پروژه‌ها و نوع لوله‌ها می‌توانند مزیت‌های متعددی داشته باشند و عملیات لوله‌کشی را تسریع کنند.
ساختار لوله پلیمری چیست ؟
از نظر تأثیرپذیری لوله‌ها در برابر حرارت می‌توان لوله و اتصالات پلیمری را به دو دسته اصلی شامل گرمانرم‌ها (ترموپلاستیک‌ها) و گرماسخت‌ها (ترموست‌ها) تقسیم کرد.
- محصولات Thermoplastics یا گرمانرم در برابر حرارت واکنش داده و تغییر شکل می‌دهند. این لوله‌ها بارها ذوب شده و دوباره جامد می‌شوند و می‌توانند کاربردهای متفاوتی داشته باشند. معمولاً لوله برق، لوله آب و سایر لوله‌های ساختمانی از این نوع لوله‌ها هستند.
- محصولات Thermosets یا گرماسخت در اثر حرارت ذوب نمی‌شوند و در دماهای بسیار زیادی به شکل برگشت‌ناپذیر تجزیه خواهند شد. این لوله‌ها نمی‌توانند مجدداً حرارت دیده و تغییر شکل دهند.
انواع لوله پلیمری ساختمان
لوله و اتصالات پلیمری از پلیمرهای آلی ساخته می‌شوند و به دلیل تنوع بالای پلیمرها این لوله‌ها نیز انواع مختلفی دارند. مهم‌ترین آنها به شرح زیر هستند:
لوله پلی‌اتیلن
لوله پلی اتیلن چیست؟ این لوله‌ها بیشترین کاربرد را در سیستم‌های گرمایش از کف دارند و در برابر ضربه بسیار مقاوم هستند. همچنین لوله پلی اتیلنی در برابر حرارت و فشار مقاومت بسیار خوبی دارند. این نوع لوله در بیش از 25 سایز مختلف تولید می‌شوند و لوله‌های مشبک شده (PEX) از رایج‌ترین آنها هستند.
لوله پلی وینیل کلراید (PVC)
لوله pvc را می‌توان یکی از کاربردی‌ترین و پراستفاده‌ترین انواع لوله‌ها دانست که معمولاً در سیستم‌های آب و فاضلاب و ساختمان‌سازی کاربرد دارند. این لوله‌ها خود دارای انواع مختلفی همچون لوله‌های UPVC و CPVC هستند. البته این لوله‌ها از تردی خاصی برخوردارند و می‌توانند در فشار و دماهای منفی دچار شکستگی شوند.
لوله اکریلونیتریل بوتادین استایرن (ABS)
این لوله‌ها نیز از پلیمرهای مختلفی همچون آکریلونیتریل، بوتادین و استایرن تولید می‌شوند و معمولاً برای ضایعات ساختمانی، پسماند غذایی و خاکستر کاربرد دارند چرا که در برابر خوردگی و مواد شیمیایی ضعیف می‌باشند.
لوله 5 لایه
لوله‌های پلیمری 5 لایه نیز از جمله لوله‌هایی هستند که در ساخت آنها از یک لایه آلومینیوم نیز استفاده می‌شود و در کنار دو لایه پلیمر و یک لایه چسب می‌تواند ویژگی‌هایی همچون عدم خوردگی، عدم زنگ‌زدگی، رسوب ناپذیری، مقاومت حرارتی، تحمل فشار بالا و مقاومت در برابر نفوذ داشته و از کاربردهای مختلفی برخوردار باشد.
لوله‌های پروپیلن (PP)
این لوله‌ها معمولاً در صنعت غذا، تأسیسات، آب و فاضلاب و صنایع شیمیایی استفاده می‌شوند و در برابر مواد اسیدی و بازی مقاومت بالایی دارند، وزن کمی داشته و از انعطاف بالایی برخوردارند.
لوله‌های پوش فیت و لوله‌های کاروگیت نیز از جمله انواع لوله‌های پلیمری هستند که کاربردهای متعددی در صنایع مختلف دارند. لوله پوشفیت می‌تواند هم به شکل لوله سایز بزرگ و به شکل لوله‌های معمولی تولید شود و اتصالات آن از طریق سوکت است و در دو نوع معمولی و ساینلت وجود دارند.
کاربرد لوله و اتصالات پلیمری ساختمان
همان‌طور که گفته شد لوله و اتصالات پلیمری امروزه به بهترین جایگزین ممکن برای انواع لوله‌های سیمانی و فلزی تبدیل شده‌اند و با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارند می‌توانند استفاده‌های متعددی داشته باشند. هرچند که این محصولات در صنایعی همچون کشاورزی، باغبانی، دامداری، فاضلاب، مواد شیمیایی و … کاربردهای متنوعی دارند اما در صنعت ساختمان‌سازی نیز استفاده‌های بسیار زیادی دارند.
- این محصولات می‌توانند در شبکه‌های لوله‌کشی آب ساختمان استفاده شوند.
- در شبکه فاضلاب ساختمانی کاربرد وسیعی دارند.
- برای لوله‌کشی برق و محافظت از انواع کابل‌های برق و مخابرات استفاده می‌شوند.
- در شبکه‌های لوله‌کشی سیستم‌های گرمایشی و سرمایش به کار می‌روند.
انواع اتصالات پلیمری
همانند لوله های فلزی و سیمانی و … لوله های پلیمری نیز برای اتصال به هم به قطعات پلیمری متصل کننده نیاز دارند. از انواع اتصالات پلیمری کاربردی می توان به انواع زانوها، انواع سه راهی ها، انواع تبدیل ها، بوشن ها، انواع چهارراه ها، درپوش ها، سیفون ها، موفه، فلنج، کلاهک، کف خواب، بست لوله پلیکا و … اشاره کرد. لوله و اتصالات پلیمری در حقیقت می توانند عملیات توزیع مواد مختلف به نقاط مختلف را در صنایع مختلف ساده تر کنند. یعنی باعث افزایش سرعت انجام کار شوند.
انتخاب بهترین لوله پلیمری
تنوع و تعدد لوله و اتصالات پلیمری باعث شده است که انتخاب یک لوله پلیمری مناسب چالش‌های متعددی برای افراد ایجاد کند. برای انتخاب بهترین لوله پلیمری لازم است که به فاکتورها و عوامل مختلفی توجه شود که مهم‌ترین آنها به شرح زیر می‌باشند:
- نوع پروژه و نوع صنعت
- نوع سیالی که با لوله منتقل خواهد شد
- شرایط آب و هوایی منطقه
- میزان تحمل فشار لوله
- مسیر لوله‌ها
- خواص شیمیایی مایعات و سیالات و…
جمع‌بندی نهایی
در پاسخ به این سؤال که لوله پلیمری چیست باید گفت لوله‌های پلیمری به نوعی از لوله‌ها گفته می‌شوند که می‌توانند از انواع پلیمرهای طبیعی، پلیمرهای طبیعی اصلاح شده و پلیمرهای مصنوعی تولید شده باشند. این لوله‌ها از ویژگی‌ها و مزیت‌های منحصربه‌فردی برخوردارند و جایگزین انواع لوله‌های فلزی و سیمانی در بسیاری از صنایع شده‌اند. این لوله‌ها انواع مختلفی همچون لوله‌های پلی‌اتیلن، پی‌وی‌سی، پروپیلن و … دارند
