امروزه انواع مختلفی از لوله‌ها در سیستم‌های لوله‌کشی مورد استفاده قرار می‌گیرند که هرکدام از خصوصیات و ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردارند و می‌توانند در برابر هدررفت انرژی، یخ‌زدگی و … واکنش‌های متفاوتی داشته باشند. استفاده از عایق لوله به عنوان یک پوشش محافظتی می‌تواند اثرات و مزیت‌های متعددی در سیستم‌های لوله‌کشی داشته باشد. در اصل عایق لوله کالا و ابزاری است که می‌تواند به راحتی لوله‌های تأسیساتی، موتورخانه‌ای و … را عایق‌بندی کند و از هدر رفت انرژی جلوگیری می‌کند. در ادامه مطلب به بررسی دقیق‌تر عایق لوله و کاربردها و مزیت‌های آن پرداخته خواهد شد.
عایق لوله چیست؟
همان‌طور که از نام آن مشخص است عایق لوله به نوعی از عایق‌ها گفته می‌شود که مخصوص لوله و اتصالات بوده و می‌توان با استفاده از آن از لوله‌ها در برابر عوامل بیرونی محافظت کرده و از هدر رفت انرژی، ایجاد سر و صدا و آسیب‌های احتمالی دیگر محافظت کرد. عایق لوله می تواند برای اهداف مختلفی استفاده شود و اینکه چند منظوره باشد. امروزه عایق‌های مدرنی در دسترس قرار دارند که همزمان از هدر رفت انرژی، آسیب دیدن لوله و … جلوگیری می‌کنند.
بهترین نوع عایق لوله
امروزه انواع مختلفی از عایق‌ها در دسترس هستند که هرکدام می‌توانند ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی داشته باشند. در گذشته برای عایق‌بندی لوله‌ها از پشم شیشه، پشم سنگ و … استفاده می‌شد که به علت داشتن ساختار فیبری و متخلخل خود در برابر نفوذ رطوبت و بخار آب مقاومت بسیار کم و در نهایت مقاومت حرارتی بسیار کمی داشتند. با توجه به نقطه ضعفی که عایق‌های پشم شیشه داشتند حتماً باید از پوشش‌های ضد رطوبت و فویل‌های آلومنینومی نیز استفاده می‌شد که هزینه عایق‌بندی را افزایش می‌داد.
امروزه عایق‌های حرارتی ساده در دسترس هستند که در برابر نفوذ آب و رطوبت مقاومت بسیار زیادی دارند و ضریب انتقال حرارت آنها بسیار پایین است. همچنین این عایق‌ها از طول عمر بالایی برخوردار بوده و نصب و استفاده از آن بسیار ساده‌تر از پشم شیشه می‌باشد. در حال حاضر بهترین نوع عایق‌های حرارتی عایق الاستومری است که از مزیت‌های متعددی نسبت به سایر عایق‌ها برخوردار است.
عایق الاستومری چیست؟
عایق‌های الاستومری به عنوان یکی از عایق‌های مدرن برای محافظت از لوله‌کشی پکیج و انواع لوله‌های تأسیساتی و … استفاده می‌شوند و از جنس NBR و EPDM تولید می‌شوند و مهم‌ترین هدف استفاده از آنها جلوگیری از انتقال حرارت است. این عایق‌ها از مواد اتیلن و پروپن ساخته می‌شوند و انعطاف‌پذیری بالایی داشته و از سازگاری بالایی با محیط زیستن برخوردارند. عایق‌های الاستومری به دلیل ویژگی‌ها و مزیت‌های منحصربه‌فردی که دارند امروزه جایگزین عایق‌های قدیمی مانند پشم شیشه، پشم سنگ و … شده‌اند. در حقیقت عایق الاستومری به عنوان بهترین نوع عایق حرارتی و برودتی شناخته می‌شود و استفاده از آن می‌تواند مزیت‌های متعددی داشته باشد.
عایق‌های الاستومری به عنوان بهترین نوع عایق‌های حرارتی می‌توانند به شکل لوله‌ای (الاستومری لوله‌ای ساده، عایق الاستومری لوله‌ای با روکش آلومینیوم و عایق الاستومری لوله‌ای با روکش پروتکت بلک و سیلور) یا رولی و در ضخامت‌های مختلف از 9 تا 25 میلی‌متر تولید می‌شوند. از مهم‌ترین نقاط قوت این عایق‌ها می‌توان به مواردی همچون مقاومت در برابر انتقال حرارت، مقاومت در برابر رطوبت، مقاومت در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی، وزن کم، نصب ساده، محافظت از انواع لوله‌های آب، لوله برق و … اشاره کرد.
مزایای استفاده از عایق لوله
همان‌طور که گفته هرکدام از انواع لوله و اتصالات فلزی، لوله و اتصالات upv، لوله و اتصالات پلاستیکی و … می‌توانند ویژگی‌های مختلفی داشته باشند و در برابر عوامل بیرونی واکنش‌های مختلفی از خود نشان بدهند به همین دلیل استفاده از عایق لوله می‌تواند مزیت‌های متعددی داشته باشد. از مهم‌ترین مزایای استفاده از عایق لوله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کنترل تراکم
زمانی که لوله‌ها در دمایی زیر دمای محیط کار بکنند امکان دارد که بخار آب در سطح لوله متراکم شود و این باعث ایجاد رطوبت می‌شود که در نهایت می‌تواند به خوردگی لوله‌ها خصوصاً لوله‌های فلزی ختم شود. استفاده از عایق لوله می‌تواند از ایجاد تراکم در سطح آنها جلوگیری کند و به افزایش طول عمر لوله‌ها کمک نماید. چنانچه دمای سطح عایق بیشتر از دمای هوا باشد تراکم ایجاد نخواهد شد و مشکل خوردگی نیز شکل نخواهد گرفت.
صرفه‌جویی در انرژی
یکی دیگر از مهم‌ترین مزیت‌های استفاده از عایق لوله صرفه‌جویی در مصرف انرژی است چرا که امکان دارد لوله‌کشی در دمای بالاتری از دمای محیط کار کند و در این حالت اختلاف دمای لوله‌ها و محیط بر انتقال حرارت در لوله مؤثر خواهد بود. در بسیاری از موارد به علت عدم وجود عایق مناسب حرارت زیادی از لوله‌ها هدر می‌رود و لوله‌هایی که در دماهای بسیار بالا کار می‌کنند می‌توانند گرمای بیشتری از دست بدهند هرچند که محیط لوله‌کشی نیز در این قضیه مؤثر خواهد بود. البته در برخی از محیط‌ها نیازی به استفاده از عایق نیست چرا که گرمای از دست رفته در جریان انتقال آب سیال از لوله‌ها جبران می‌شود و یا با هدف گرمایش استفاده می‌شود.
جلوگیری از یخ‌زدگی لوله
یخ‌زدگی لوله یکی از مشکلاتی است که می‌تواند چالش‌های زیادی برای افراد ایجاد کند و حتی موجب ایجاد خسارت‌های مالی زیادی شود. زمانی که لوله‌های آب در مناطق سرد قرار داشته باشند ممکن است در دماهای زیر صفر منجمد شوند و علاوه بر قطع شدن جریان آب امکان ترکیدگی لوله‌ها نیز وجود خواهد داشت. عایقکاری لوله باید برای لوله‌هایی انجام شود که همواره آب در آنها جریان دارد چرا که عایق نمی‌تواند مانع از یخ‌زدگی آب ساکن شود.
محافظت از درجه حرارت شدید
در شرایطی که لوله‌کشی در دمای بسیار بالا یا پایین کار می‌کند ممکن است در اثر تماس دچار آسیب‌دیدگی شود چرا که دمای سطح عایق با دمای سطح عایق متفاوت خواهد بود و عایق از دمای کمتری برخوردار است.
کنترل صدا
یکی دیگر از مهم‌ترین مزیت‌های عایق‌بندی لوله‌ها کاهش میزان سر و صدا است. انتقال آب خصوصاً در لوله‌های بزرگ می‌تواند باعث ایجاد صدا شود و چنانچه در محیط‌هایی مانند ساختمان باشد می‌تواند باعث برهم زدن آسایش ساکنان شود. استفاده از عایق لوله می‌تواند میزان سروصدای لوله‌ها را به حداقل برساند. البته در مواردی نیاز به عایقکاری لوله نیست چرا که تجهیزات تولید شده در زمان تولید عایقکاری شده‌اند. همچنین ممکن است که لوله‌ها در دماهای 12 تا 40 درجه استفاده شوند و نیازی به عایق نداشته باشند و یا اینکه لوله‌هایی همچون لوله استخری وینوهیدروپول ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی متفاوتی داشته باشند و نیازی به عایق نداشته باشند.
تفاوت عایق لوله و پوشش لوله
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که عایق لوله و پوشش لوله یک کارایی را دارند و می‌توانند استفاده‌های مشابهی داشته باشند در حالی که عایق لوله مخصوص محافظت از لوله‌های به کار رفته در تأسیسات ساختمان مانند لوله‌های شوفاژ و کولرگازی است و پوشش لوله برای لوله‌هایی است که از قطر زیادی برخوردارند مانند لوله‌های خطوط انتقال نفت، گاز، پسماند فاضلاب و میعانات پتروشیمی که در شرایط متفاوتی نیز استفاده می‌شوند. هدف اصلی استفاده از عایق لوله جلوگیری از هدررفت انرژی است هرچند که مزیت‌های دیگری نیز دارد اما هدف اصلی از استفاده از پوشش لوله ممانعت از خوردگی و زنگ‌زدگی آنها خواهد بود.
جمع‌بندی نهایی
عایق لوله به کالایی گفته می‌شود که می‌تواند از لوله‌های در برابر خوردگی، زنگ‌زدگی، انتقال حرارت و … محافظت کند. این عایق‌ها می‌توانند شامل انواع عایق‌های پشم شیشه، پشم سنگ، پلی‌اتیلن، پلی یورتان و عایق‌های الاستومری باشند و هرکدام می‌توانند مزیت‌ها و معایب خاص خود را داشته باشند اما بهترین عایق برای تأسیسات ساختمان‌های عایق‌های الاستومری هستند که در برابر رطوبت، حرارت و … مقاومت بالایی دارند.
