فولاد متریال خوبی برای تولید لوله است؛ اما یک مشکل اساسی دارد که آن هم مقاومت کم نسبت به تجمع رسوب است. از آنجایی که ایجاد خطوط انتقال سیالاتی مانند آب اصلی‌ترین کاربرد انواع لوله و اتصالات است؛ متریالی که در ساخت این محصولات استفاده می‌شود باید نسبت به رسوب مقاوم باشد. امروزه در صنعت تولید لوله به خصوص محصولاتی که کاربردهای ساختمانی دارند کمتر از فولاد استفاده می‌شود و نوعی پلیمر جایگزین آن شده است. لوله‌های پلیمری یا همان لوله پلیکا اکثرا به صورت 5 لایه تولید می‌شوند و این شیوه تولید هم مقاومت دیواره داخلی لوله را در برابر تجمع رسوب بیشتر می‌کند و هم باعث افزایش طول عمر لوله می‌شود. با وجود برتری لوله و اتصالات پلیمری نسبت به لوله‌های فولادی، تنها خرید محصول باکیفیت برای بهره‌مندی از مزایای این محصول کفایت نمی‌کند و باید با آموزش لوله کشی پنج لایه نیز آشنا باشید.
لوله پنج لایه چیست؟
قبل از اینکه به سراغ آموزش لوله کشی پنج لایه برویم ابتدا باید بدانید که لوله 5 لایه به چه محصولی گفته می‌شود و چه ویژگی‌هایی دارد. لوله 5 لایه نوعی لوله و اتصالات ساختمانی و صنعتی مدرن است که در ساخت آن از ترکیب لایه‌های مختلف فلز و پلیمر استفاده شده است. لایه مرکزی این لوله‌ها از یک ورق نازک ساخته شده از فلز آلومینیوم تشکیل شده که با دو لایه پلیمر احاطه شده است. به غیر از این سه لایه، دو لایه دیگر نیز روی دیواره لوله‌های پلیمری 5 لایه کشیده می‌شود. این لایه‌ها به کمک چسب مخصوصی روی هم سوار شده و به شکل یک ماده منسجم درمی‌آیند. استفاده از ورق آلومینیوم به عنوان لایه مرکزی دیواره این محصول باعث می‌شود که لوله استحکام بیشتری پیدا کند. لایه‌های پلیمری هم باعث کاهش وزن لوله شده و هم نصب و نگهداری از این محصول را آسان‌تر می‌کنند. اتصالات پرسی، اتصالات کوپلی و اتصالات کلمپی نیز سه نوع اتصالات هستند که برای اجرای لوله‌کشی با استفاده از لوله‌های 5 لایه کاربرد دارند.
مهم‌ترین کاربردهای لوله 5 لایه
همانطور که توضیح دادیم؛ در ساخت لوله‌های پلیمری 5 لایه، از ترکیب فلز و نوعی پلیمر استفاده می‌شود. این ترکیب باعث می‌شود که هم طول عمر لوله بالا برود و هم مقاومتش در برابر حرارت افزایش پیدا کند. لوله و اتصالات پلیمری ساختمان از آن دسته محصولاتی است که اگر به صورت استاندارد تولید شود می‌تواند تا 50 سال بدون ترکیدگی، پوسیدگی و حتی رسوب‌گیری عمر کرده و تا 95 درجه حرارت را نیز به راحتی تحمل کند. همین مزایا باعث شده که امروزه نه تنها در صنعت ساختمان، بلکه در برخی از صنایع کوچک و متوسط نیز به جای لوله‌های فولادی قدیمی از لوله 5 لایه استفاده شود. موارد زیر مهم‌ترین کاربردهای لوله‌های پلیمری 5 لایه به حساب می‌آیند:
- سیستم لوله‌کشی بهداشتی آب گرم و سرد ساختمان
- سیستم‌های تهویه مطبوع
- سیستم‌های گرمایش و سرمایش
- سیستم‌های دیالیز
- انتقال گاز در صنایع پزشکی
- سیستم گرمایش از کف
آموزش لوله کشی پنج لایه
از آنجایی که ساختار و جنس لوله‌های 5 لایه متفاوت از لوله‌های فولادی سنتی است؛ برای اجرای سیستم‌های مختلف به کمک این محصول نیاز به آموزش و مهارت خاصی است. این لوله‌ها با استفاده از ابزارها و تجهیزات تخصصی برش زده شده و خم می‌شوند. حتی اتصالاتی که برای متصل کردن بخش‌های مختلف سیستم به آنها نیاز دارید نیز متفاوت است. در ادامه این مقاله بیشتر در مورد این ابزارها و شیوه کار با لوله‌های 5 لایه پلیمری صحبت می‌کنیم.
روش برش لوله 5 لایه به چه صورت است؟
برای اجرای تمام سیستم‌های لوله کشی نیاز به ابعاد و اندازه‌های مختلفی از لوله دارید. بنابراین برش‌کاری یکی از مهم‌ترین مراحل آموزش لوله کشی پنج لایه است. به طور کلی و بسته به سایز لوله، دو روش برای برش دادن لوله‌های 5 لایه وجود دارد. لوله‌هایی که دارای رول 16 تا 32 میلی‌متری هستند را بهتر است با استفاده از قیچی مخصوص برش بزنید. برای استفاده از قیچی باید ابتدا دهانه آن را به اندازه کافی باز کرده و سپس لوله را بین فک و تیغه قیچی قرار دهید. بعد از اینکه مطمئن شدید طول لوله و محل قرارگیری آن در قیچی درست است؛ قیچی را طوری ببندید که روی لوله مماس شود. در مرحله بعد باید قیچی را حول محور لوله، دوران آونگی دهید تا تیغه‌های آن بتوانند به راحتی روی بدنه لوله فرود آمده و در سریع‌ترین زمان ممکن و بدون فشار اضافه لوله را برش بزنند.
اگر لوله‌ای که برای اجرای سیستم به آن نیاز دارید رول‌هایی بیش از 32 میلی‌متر دارند؛ به عنوان مثال 40، 50 و یا 63 میلی‌متری هستند نیاز به دستگاه برش مخصوصی دارید. هرگز برای برش این سایز لوله 5 لایه از ابزارهایی مانند اره و سنگ فرز استفاده نکنید. این ابزارهای به لایه‌های دیواره لوله آسیب وارد کرده و مقاومت لوله را کاهش می‌دهند.
برای خم کردن لوله 5 لایه از چه تجهیزاتی باید استفاده کنیم؟
یکی از مهم‌ترین مزایای لوله‌های 5 لایه که به لوله پلیکا نیز شهرت دارد؛ انعطاف‌پذیری بالای این محصول در مقایسه با لوله‌های فولادی است. لوله‌های 5 لایه را می‌توانید به راحتی خم کنید و بدون استفاده از اتصالات آن را در زوایای مختلف سیستم به کار ببرید. البته میزان خم‌شوندگی مجاز در این محصول بستگی به سایز لوله نیز دارد. به عنوان مثال برای رول‌هایی با سایز ۴۰، ۵۰ و ۶۳ میلی‌متر توصیه می‌شود شعاع خم را زیاد بالا در نظر نگیرید. ضمن اینکه این سایز لوله پنج لایه حتما باید همراه با زانویی‌های پرسی یا کوپلی در سیستم مورد استفاده قرار بگیرند. برای خم کردن لوله‌های 5 لایه می‌توان از 3 روش زیر استفاده کرد:
خم دستی
لوله‌های سایز پایین را به راحتی می‌توانید با استفاده از روش دستی خم کنید. برای این کار نیاز به تجهیزات خاصی ندارید و به کمک قرار دادن دست در موقعیت مناسب و با تکیه بر قابلیت خم‌پذیری لوله، تغییر شکل مورد نظر را اعمال کنید. ابتدا باید لوله را طوری در دست‌تان بگیرید که انگشت شست هر دو دست‌تان زیر لوله و با فاصله کم از هم قرار بگیرد. سپس به کمک انگشت شست به لوله فشار وارد کرده تا خم شود.
خم کردن به کمک فنر مخصوص
فنر روش خوبی برای خم کردن وسط لوله‌های بلند است.
خم کردن با استفاده از دستگاه خم‌کن لوله
کاربرد این روش نیز دقیقا مانند کاربرد خم کردن به کمک فنر است و تنها تفاوتش این است که زمانی از آن استفاده می‌شود که امکان رساندن فنر به محل خم وجود ندارد.
انواع روش نصب لوله 5 لایه به چه صورت است؟
بعد از اینکه لوله‌ها را به سایزهای دلخواه برش زده و در محل‌های مورد نظر خم ایجاد کردیم؛ آنها را برای ایجاد یک سیستم یکپارچه به یکی از دو روش زیر نصب می‌کنید.
روش اول نصب لوله 5 لایه
در این روش که یکی از ساده‌ترین روشهای آموزش لوله کشی پنج لایه است؛ ابتدا با کمک وسیله‌ای به نام کالیبره داخل لوله را کمی گشاد می‌کنند. با این کار به کمک تیغه‌هایی که در انتهای کالیبر وجود دارد و با انجام حرکت چرخشی، دیواره‌های لوله به شکل کونیک درمی‌آیند. انجام صحیح این مرحله در نصب لوله 5 لایه از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که هر چقدر با دقت بیشتری انجام شود لوله بهتر آب‌بندی می‌شود و امکان نشتی آن کمتر است. بعد از کالیبر زدن باید مهره اتصال را از لوله رد کرده و سپس حلقه مورد نظر و مخصوص را به سر لوله وارد کنید. در انتهای کار نیز بعد از ورود لوله به اتصالات، باید آن را به کمک آچار تخت یا فرانسه محکم کنید.
روش دوم نصب لوله 5 لایه
این روش هم مثل روش اول آسان است و پیچیدگی زیادی ندارد. تنها تفاوت این روش با روش قبلی، استفاده از ابزارهای مختلف برای نصب است. در این روش ابتدا لوله را کالیبره کرده و سپس از نوعی اتصالات پرسی و بدون مهره برای برقراری ارتباط بین بخش‌های مختلف سیستم استفاده می‌شود.
