کشاورزی یکی از قدیمیترین فعالیتهای بشر است که امروزه با کمبود منابع طبیعی مانند آب، روشهای انجام آن با تغییرات چشمگیری مواجه شده است. آبیاری مهمترین قسمت در تولید یک محصول کشاورزی باکیفیت است. کشاورزان با استفاده از آبیاری درست که به کمک تجهیزات حرفهای انجام میشود میتوانند ضمن افزایش تولید محصولات خود، آنها را از گزند آفات دور نگه داشته و دما و رطوبت زمین را کنترل کنند. بنابراین برای داشتن محصولات کشاورزی باکیفیت و مطابق با استانداردهای جهانی، آبیاری مناسب و استفاده از روشها و تجهیزات حرفهای توصیه شده برای کنترل رطوبت خاک، از اهمیت ویژهای برخوردار است. در ادامه این مقاله توضیح میدهیم که برای هر روش متداول آبیاری نیاز به چه تجهیزات آبیاری دارید.
انواع روشهای آبیاری در صنعت کشاورزی
قبل از اینکه در مورد تجهیزات آبیاری صحبت کنیم باید ابتدا بدانید که چند روش برای آبیاری زمینهای کشاورزی وجود دارد. به طور کلی در کشاورزی صنعتی که امروزه بسیار رواج داشته و تفاوت زیادی با کشاورزی سنتی دارد از سه روش زیر برای سیراب کردن زمین و تولید محصولات کشاورزی مرغوب استفاده میشود.
آبیاری سطحی
این روش که یکی از متداولترین روشهای آبیاری زمینهای کشاورزی در میان کشاورزان است؛ نیاز به سرمایه زیادی ندارد و هزینه نگهداری و تعمیراتش نیز به نسبت دیگر سیستمها پایین است. تنها نکتهای که برای افزایش راندمان این روش باید به آن توجه کنید؛ استفاده از نیروی کار ماهر است.
البته به طور کلی در آبیاری سطحی به دلیل عدم استفاده از تاسیسات و ابزارهای تخصصی جهت کنترل و اندازهگیری جریان آب، راندمان پایین است؛ اما با این وجود هنوز در بسیاری از نقاط کشورمان رواج دارد. خود روش آبیاری سطحی به 6 زیر مجموعه آبیاری جویچهای، نواری، کرتی، غرقابی، موجی و کابلی تقسیم میشود. در این روش برای ورود آب به زمین از یک لوله آب دریچهدار استفاده میشود. در برخی از مواقع نیز آب به وسیله نهری که به عنوان لوله آب کاربرد دارد وارد زمین میشود. آب بعد از انتقال، روی سطح زمین جریان پیدا کرده و به صورت تدریجی جذب خاک میشود.
آبیاری تحت فشار
به سیستمی که در آن آب به کمک لوله فشاری و با فشاری بیشتر از فشار اتمسفر وارد زمین کشاورزی میشود آبیاری تحت فشار گفته میشود. این روش آبیاری نوین دو زیر مجموعه به نامهای آبیاری تحت فشار موضعی و بارانی دارد. خود آبیاری موضعی به دو دسته آبیاری قطرهای و آبیاری خطی تقسیم میشود. به طور کلی راندمان این سیستم در مقایسه با آبیاری سطحی بسیار بیشتر است؛ ولی برای استقرار آن نیاز به تامین زیرساختهای لازم و تجهیزات خاصی خواهید داشت. یکپارچهسازی زمین و تامین سرمایه زیادی برای خرید تجهیزات آبیاری دو اقدام مهم و اولیهای هستند که برای برپایی آبیاری تحت فشار باید انجام دهید.
آبیاری زیرزمینی
استفاده از آبهای زیرزمینی دیگر روشی است که کشاورزان از آن برای آبیاری زمینهای خود استفاده میکنند. روش آبیاری زیرزمینی بیشتر در مناطق خشکی که آب سطحی وجود ندارد رواج دارد. آبی که در این روش جذب خاک میشود بسیار باکیفیت و عاری از هرگونه آلاینده فیزیکی و مواد آلی مضر است. محصولات کشاورزی که از این زمینها خارج میشود به دلیل سیراب شدن با آب بدون ناخالصی، بسیار مرغوب هستند. البته اگر آبی که از زیرزمین برای تامین نیاز خاک استخراج میشود در مجاورت هوای آزاد قرار بگیرد؛ آهن، کلر، کربنات و بیکربنات کلسیم درونش ممکن است اکسید شده و تبدیل به رسوب شوند.
تجیهزات مورد نیاز برای آبیاری سطحی
در این روش زیاد متکی به تجیهزات و لوله و اتصالات تخصصی نیستید و همانطور که اشاره شد آب یا از طریق نهر یا به کمک لوله آب وارد زمین میشود. بنابراین تنها تجهیزاتی که برای این سیستم نیاز دارید لوله آب است.
تجیهزات مورد نیاز برای آبیاری تحت فشار
لوله مناسب جهت انتقال آب، واحد پمپاژ، فیلتر آبی، آبپاش، قطرهچکان، شیر برقی، کنترل آبی و شیر آلات و اتصالات لوله از جمله تجهیزاتی هستند که برای برپایی سیستم آبیاری تحت فشار به آن نیاز خواهید داشت.
تجیهزات مورد نیاز برای آبیاری بارانی
سیستم آبیاری بارانی که زیر مجموعه سیستم تحت فشار است نیاز به تجهیزاتی مانند پمپ یا دستگاه پمپاژ، خطوط اصلی و فرعی لوله، آبپاش و انشعابات، اتصالات و رایزر دارد.
تجیهزات مورد نیاز برای آبیاری زیر زمینی
این سیستم آبیاری را میتوانید به کمک خرید لوله و اتصالات و تجهیزات تخصصیتر مانند حوضچه تصفیه، شیر یک طرفه (جهت جلوگیری از برگشت جریان)، واحد تزریق کود، شیر تخلیه هوا، لوله قطره چکاندار و دبیسنج در زمین کشاورزی خود برپا کنید.
روش آبیاری قطرهای نیاز به تجهیزاتی دارد؟
برای اینکه زمین کشاورزی خود را به یکی از جدیدترین سیستمهای آبیاری یعنی آبیاری قطرهای تجهیز کنید نیاز به تجهیزات زیر دارید:
پمپ یا ایستگاه پمپاژ:
پمپ یا ایستگاه پمپاژ آب داخل لولهها را تامین و به قطره چکانها میرساند. مساحت زمین، شیب زمین، قطر لولهها و تعداد قطرهچکانها از جمله فاکتورهایی هستند که نوع پمپ باید بر اساس آنها انتخاب شود. برای زمینهای کوچک خرید پمپ توصیه نمیشود و آب داخل شیر معمولا به حدی فشار دارد که بتواند خودش را به قطره چکانها برساند. حتی زمینهای بزرگی که منبع آبشان در ارتفاع قرار دارد نیز عموما پمپ نمیخواهند.
لولههای اصلی و فرعی:
لولههای اصلی این سیستم بهتر است از جنس پلی اتیلن باشند؛ اما برای لولههای فرعی میتوان هم از لوله پلی اتیلن و هم نوار تیپ استفاده کرد.
فیلتر یا سیستم فیلتراسیون:
فیلتر یا سیستم فیلتراسیون با گرفتن ناخالصیهای درون آب از مسدود شدن و رسوب گرفتن قطره چکانها جلوگیری میکند. البته زمینهایی که با آب شهری تغذیه میشوند به دلیل اینکه این آب شفاف و تمیز است نیاز به فیلتراسیون ندارند.
قطره چکان:
قطره چکانها مهمترین بخش از سیستم آبیاری قطرهای هستند و روی عملکرد سیستم تاثیر مستقیم دارند. بنابراین قطره چکانی را انتخاب کنید که کیفیت و کارایی لازم را داشته باشد. قطرهچکانهای موجود در بازار به دو دسته تنظیمشونده و خودتنظیم تقسیم میشوند.
تایمر آبیاری:
این تایمر زمان دقیق آبیاری را تعیین میکند و نصب آن باعث میشود که سیستم هوشمند شود.
اتصالات و شیرآلات:
برای اینکه بتوانید لوله پلیکا و سایر بخشهای یک سیستم آبیاری را به یکدیگر وصل کنید نیاز به اتصالاتی نظیر سه راهی و زانویی دارید. این اتصالات باید به حدی باکیفیت باشند که از نشت آب جلوگیری کنند. ضمن اینکه برای قطع و وصل کردن جریان آب نیز از شیرآلات صنعتی استفاده میشود.
