طراحی و اجرای لوله کشی آتش نشانی در تمامی ساختمان‌های مسکونی، صنعتی، تجاری و … از جمله مهم‌ترین اقداماتی است که برای افزایش ایمنی و مقابله با حریق و آتش‌سوزی انجام می‌شود و اجرای این لوله کشی متناسب با نوع ساختمان و شرایط آن متفاوت خواهد بود. در زمان بروز آتش‌سوزی در ساختمان‌ها و برای کاهش خسارت‌های ناشی از آتش‌سوزی، مهار به موقع آتش و جلوگیری از پیشروی آن به نقاط مختلف ساختمان باید از یک سیستم اطفاء حریق مناسب استفاده شود و اجرای سیستم لوله کشی آتش نشانی نیز به همین منظور انجام خواهد شد. در ادامه مطلب به بررسی اهمیت لوله کشی آتش نشانی و روش‌های اجرای آن پرداخته خواهد شد.
اهمیت لوله کشی آتش نشانی
اگرچه امروزه از مصالح مدرن و نوین در صنعت ساختمان‌سازی استفاده می‌شود و در مقایسه با گذشته میزان اتفاقات و حوادث بسیار کمتر شده است اما ممکن است تحت شرایط مختلفی همچون زلزله، اتصال کابل‌های برق، رعدوبرق و … در ساختمان آتش‌سوزی اتفاق بیفتد به همین دلیل لازم است که در زمان ساخت ساختمان و قبل از استفاده از آن توجه ویژه‌ای به سیستم‌های اطفاء حریق داشت. در حقیقت استفاده از سیستم لوله کشی آتش نشانی که توسط انواع مختلفی از لوله و اتصالات انجام می‌شود می‌تواند در کاهش خسارت‌ها و آسیب‌های مختلف مؤثر باشد. لوله کشی آتش نشانی کمک می‌کند که در زمان بروز حریق از ایجاد خسارت‌های بیشتر و پیشروی آتش جلوگیری شود و آسیب‌های مالی و جانی را به حداقل میزان ممکن کاهش داد.
انواع روش‌های لوله کشی آتش نشانی
امروزه برای اجرای سیستم لوله کشی آتش نشانی از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود که هر کدام می‌توانند مزیت‌ها و معایب خاص خود را داشته باشند و در ساختمان‌های مختلف مورد استفاده قرار بگیرند. به صورت کلی برای اجرای این سیستم از سه روش خشک، تر و ترکیبی استفاده می‌شوند که به شرح زیر می‌باشند:
لوله کشی لوله آتش نشانی به روش خشک
همان‌طور که از نام آن مشخص است در این سیستم از لوله‌های خشک استفاده می‌شود و در داخل لوله‌ها هیچ آبی جریان نخواهد داشت. منبع آب موردنیاز این سیستم لوله کشی از منابع آب ساختمان تأمین نخواهد شد. اجرای این سیستم به‌گونه‌ای است که از درب ورودی ساختمان شروع می‌شود و دارای انشعاباتی برای وصل کردن شیلنگ و کم‌وزیاد کردن آب در طبقات مختلف ساختمان می‌باشد. این سیستم می‌تواند اطفا را راحت‌تر و مؤثرتر کند. در زمان وقوع آتش‌سوزی شلنگ‌های ماشین آتش نشانی به شیر ورودی وصل می‌شود و آب از طریق انشعابات به طبقات مختلف ساختمان انتقال می‌یابد.
لوله کشی به روش تر
اجرای این سیستم نیز به این شیوه است که همواره در داخل لوله‌ها آب جریان دارد و منبع آب موردنیاز در این نوع لوله کشی نیز از منابع آب ساختمان تأمین می‌شود و مرتبط با لوله کشی آب شهری است. در این نوع لوله کشی با باز کردن شیر ورودی آتش نشانی و نازل سر لوله آب در تمامی لوله‌ها جریان پیدا می‌کند. این نوع سیستم لوله کشی آتش نشانی آب از پایین‌ترین طبقه ساختمان و یا از پشت‌بام به سایر نقاط ساختمان منتقل می‌شود و وارد جعبه آتش نشانی (فایرباکس) می‌شود. برای لوله کشی آتش نشانی در ساختمان‌های صنعتی و تجاری با توجه به آنکه به فشار زیادی نیاز است معمولاً از لوله و اتصالات فشارقوی استفاده می‌شود هرچند که می‌تواند در ساختمان‌های مسکونی می‌توان از لوله و اتصالات فلزی و پلیمری نیز بهره برد.
لوله کشی آتش نشانی به روش ترکیبی
روش ترکیبی که روش خشک و تر نیز نامیده می‌شود نیز نوع دیگری از سیستم‌های اطفا حریق به روش لوله کشی آب است. در این سیستم همزمان از ترکیب دو سیستم خشک و تر و از یک خط لوله مشترک استفاده می‌شود و امروزه رواج بیشتری در مقایسه با دو روش دیگر دارد. سیستم اطفاء خشک برای اطفاء حریق آتش نشانی و سیستم اطفاء تر برای اطفای حریق کوچک توسط ساکنین ساختمان‌ها اجرا می‌شود. برای این سیستم می‌توان از انواع لوله و اتصالات upvc و فلزی استفاده کرد.
مهم‌ترین تجهیزات در سیستم لوله کشی آتش نشانی
به صورت کلی برای اجرای سیستم‌های لوله کشی آتش نشانی همانند سیستم لوله کشی آب و فاضلاب، سیستم لوله کشی برق، گاز و … لازم است که از تجهیزات مختلفی استفاده کرد. از جمله مهم‌ترین و کاربردی‌ترین تجهیزات موردنیاز در لوله کشی آتش نشانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هیدرانت آتش نشانی که در دو نوع زمینی و ایستاده وجود دارند و می‌توانند شامل هیدرانت های خشک و تر باشند.
- کوپلینگ های آتش نشانی که با نام کوپلینگ شلنگ خور نیز شناخته می‌شوند و به هیدرانت ها متصل می‌شوند
- شیرفلکه آتش نشانی که به منظور قطع و وصل جریان آب استفاده می‌شوند
- جعبه آتش نشانی یا فایرباکس که برای نگهداری شلنگ و کپسول‌های اطفا نصب می‌شوند
- درپوش آتشنشانی، قرقره آتشنشانی، نازل آتشنشانی، تبدیل آتشنشانی و شلنگ آتشنشانی و … از دیگر تجهیزات سیستم لوله کشی آتش نشانی هستند
اتصالات به کار رفته در لوله کشی آتش نشانی
برای لوله کشی آتش نشانی همانند انواع سیستم‌های لوله کشی لازم است که از اتصالات مختلفی برای انشعاب گیری و تغییر مسیر لوله‌ها استفاده کرد. از جمله پرکاربردترین لوله و اتصالات فلزی در سیستم لوله کشی آتش نشانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اتصال دنده‌ای لوله کشی آتش نشانی برای سایز کوچک‌تر از DN100
- اتصال کلمپی و شیاری (GROOVED) برای سایز DN50 تا DN300
- اتصال فلنجی برای سایزهای بزرگ‌تر از DN50
- اتصال جوشی برای سایز بزرگ‌تر از DN100
انواع لوله‌های مورد استفاده در سیستم لوله کشی آتش نشانی
برای اجرای سیستم لوله کشی آتش نشانی می‌توان از انواع لوله‌ها استفاده کرد که رایج‌ترین آنها شامل موارد زیر هستند:
- لوله‌های آتش نشانی نواری یا پارچه‌ای که به راحتی جمع می‌شوند
- لوله‌های آتش نشانی لاستیکی که معمولاً در قرقره‌های آتش نشانی استفاده می‌شوند
- لوله‌های آتش نشانی خرطومی که برای گرفتن آب از منابع روباز استفاده می‌شوند
- لوله‌های آتش نشانی فلزی که در آتش نشانی‌ها به عنوان واسط آبگیری از شیرهای داخل زمین استفاده می‌شوند.
- همچنین در داخل ساختمان‌ها از انواع لوله‌های پلیمری پی وی سی، یو پی وی سی و لوله‌های فلزی و گالوانیزه استفاده می‌شود.
عوامل مؤثر بر قیمت لوله کشی آتش نشانی
لوله کشی آتش نشانی همانند سایر سیستم‌های لوله کشی نیازمند تجهیزات مختلفی است و قیمت آن نیز می‌تواند تحت تأثیر فاکتورهای مختلفی قرار داشته باشد. از جمله مهم‌ترین عواملی که می‌توانند بر روی لوله کشی آتش نشانی مؤثر باشند می‌توان به مواردی همچون نوع سیستم لوله کشی، جنس لوله و اتصالات به کار رفته در لوله کشی، میزان مساحت و طبقات ساختمان، دستمزد کارگران و … اشاره کرد. همان‌گونه که سایز لوله برق pvc و سایر مشخصات فیزیکی این لوله‌ها در سیستم لوله کشی برق اهمیت دارند، سایز و مشخصات فیزیکی لوله‌های آتش نشانی نیز می‌توانند در تعیین قیمت و هزینه‌ها مؤثر باشند.
جمع‌بندی نهایی
لوله کشی آتش نشانی یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که در صنعت ساختمان‌سازی باید مورد توجه قرار گیرد و به همین دلیل این سیستم امروزه به سه روش خشک، تر و ترکیبی انجام می‌شود. در این سیستم لوله کشی همانند سایر سیستم‌های لوله کشی در ساختمان‌سازی از تجهیزات و لوله و اتصالات مختلفی استفاده می‌شود و لازم است که ضوابط و استانداردهای مشخصی رعایت شوند.
